چرا خداوند در قرآن به «قلم» قسم یاد می‌کند؟
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در جلسه تفسیر قرآن که یکشنبه‌ها در حسینیه امام‌زاده اسماعیل (ع) برگزار می‌شود، به ادامه تفسیر سوره قلم پرداخت و اظهار کرد: روایات مشترکی در تفسیر آیات اول تا ششم سوره قلم داریم و مجموعه شش آیه اول را باید با هم ملاحظه کنیم.
وی تصریح کرد: خداوند در آیه اول سوره قلم می‌فرماید: «ن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ» (قلم/1)؛ «نون سوگند به قلم و آن‌چه مىنويسند». باری‌تعالی زمانی به قلم سوگند یاد کرده است که در جزیره‌العرب تنها 17 نفر سواد داشتند که پنج نفر از آن‌ها هم می‌توانستند بنویسند و هم می‌توانستند بخوانند.
نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین افزود: این که در چنین محیطی قرآن به قلم قسم یاد کرده است و تا این حد به ابزار نوشتن اهمیت قائل شده، گویای این است که در اسلام علم و دانش جایگاه ویژه دارد.
امام‌جمعه قزوین اضافه کرد: در آیه اول سوره قلم، قداست بخشیدن به ابزار علم و دانش به خوبی مشاهده می‌شود و این نگاه نشان دهنده اهمیت قائل شدن اسلام به جایگاه رفیع تعلیم و تعلم است.
وی خاطرنشان کرد: وقتی خداوند به قلم سوگند یاد می‌کند، انگیزه دانشجویی و دانش‌طلبی را در ما ایجاد می‌کند و با این اقدام انسان را متوجه ابزاری می‌کند که زمینه کسب علم و دانش را فراهم می‌نماید.
این مفسر قرآن کریم یادآور شد: وقتی آیات اول سوره قلم را مطالعه می‌کنیم در می‌یابیم که برخی‌ها در آن دوران رسول‌الله را متهم می‌کردند که او شیفته، مفتون و مجنون علی (ع) است و به خاطر این شیفتگی به او امتیاز می‌دهد.
آیت‌الله عابدینی عنوان کرد: خداوند با قسم یاد کردن به قلم می‌خواهد بگوید که منطق جاهلیت و قرون وسطایی را با منطق عقلانی و وحیانی جایگزین کنید و از سر هوا و هوس سخن نگویید؛ قرآن کریم با این سوگند همه ما را دعوت به علم، دانش و منطق می‌کند.
وی به نکته دیگری در خصوص سوره قلم اشاره و با بیان این‌که آیات ابتدایی سوره قلم شباهت بسیاری به سوره علق دارد، اظهار کرد: در آیه اول سوره علق آمده: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ» (علق/1)؛ «بخوان به نام پروردگارت كه آفريد». خداوند در این آیه باز هم دعوت به خواندن می‌کند در حالی‌که در آن جامعه همه عاری از علم و سواد بودند و فقط قبضه شمشیر را می‌شناختند.
نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین تصریح کرد: خداوند در این آیه بر این‌که جهان دارای آفریدگار است نیز تأکید کرده است در حالی‌که آموزه‌های غربی، جهان را پوچ و بی‌روح معرفی کرده‌اند.
امام‌جمعه قزوین بیان کرد: خداوند در آیه دوم سوره علق می‌فرماید: «خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ» (علق/2)؛ «انسان را از علق آفريد». این‌که می‌گوید انسان از علق آفریده شده یعنی انسان وابسته است.
وی خاطرنشان کرد: خداوند در آیه سه سوره علق هم فرموده: «اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ» (علق/3)؛ «بخوان و پروردگار تو كريم‌ترين [كريمان] است». در همین ابتدای کار مقصد را هم نشان می‌دهد و تأکید می‌کند که این خداوند است که منشأ کرامت است و به انسان هم کرامت عنایت می‌کند.
این مفسر قرآن کریم اضافه کرد: در آیه 4 هم آمده «الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ» (علق/4)؛ «همان كسی كه به وسيله قلم آموخت». خداوند در سوره قلم به قلم سوگند یاد کرده است و در این آیه علت آن‌را بیان می‌کند و می فرماید چون قلم ابزار آموختن، تعلیم و آموزش است.
آیت‌الله عابدینی اظهار کرد: در آیه پنج سوره علق هم آمده: «عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ» (علق/5)؛ «آن‌چه را كه انسان نمى‌دانست [بتدريج به او] آموخت». خداوند می‌فرماید آن چیزی‌که ما به شما آموختیم اگر از سوی ما و به وسیله انبیاء (ع) به شما عرضه نمی‌شد، شما نمی‌توانستید به آن دست یابید.
وی به نکته دیگری در این باب اشاره کرد و افزود: آموزه‌های وحیانی، بدون وحی و آموزه‌های رسولان دست نایافتنی است. اگر بر روی متون وحی بیاندیشیم، به خوبی در می‌یابیم که این‌ها چیزهایی نیست که آدمی بدون وحی و پیغمبران، بتواند به آن دست پیدا کند.
نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین بیان کرد: خداوند حتی درباره پیغمبر (ص) نیز این تعبیر را به کار برده و در آیه 113 سوره نساء فرموده: «و اگر فضل خدا و رحمت او بر تو نبود طايفه‌اى از ايشان آهنگ آن داشتند كه تو را از راه به در كنند و [لى] جز خودشان [كسى] را گمراه نمى‌سازند و هيچ‌گونه زيانى به تو نمىرسانند و خدا كتاب و حكمت بر تو نازل كرد و آن‌چه را نمى‌دانستى به تو آموخت و تفضل خدا بر تو همواره بزرگ بود».
امام‌جمعه قزوین تصریح کرد: خداوند خطاب به پیامبر (ص) می‌فرماید: خداوند به تو چیزهایی آموخت که اگر از سوی خداوند به تو آموزش داده نمی‌شد، تو هرگز نمی‌توانستی از آن‌ها آگاهی پیدا کنید.
وی به برخی از اسرار الهی که انسان بدون وحی نمی‌تواند آن‌ها را دریابد اشاره کرد و افزود: خداوند می‌فرماید قرض دادن به انسانِ نیازمند در حقیقت قرض دادن به من است و سپس می‌فرماید نه تنها من این را به تو باز می‌گردانم بلکه چند برابر آن را به تو می‌بخشم.
این مفسر قرآن کریم اضافه کرد: خداوند می‌فرماید در مقابل دشمن که قرار می‌گیرید به تجهیزات و امکانات آن‌ها نگاه نکنید زیرا اگر شما 20 نفر اهل بندگی، تقوا، عبادت و توکل بر خدا باشید بر 200 نفر از دشمنان غالب می‌شوید؛ این‌ها حقایقی است که تنها از طریق وحی می‌توانیم دریابیم.