نماینده ولیفقیه در استان قزوین گفت: امروز صوت شیطان، رسانههای استکبار است؛ شیطان هر کسی را که میتواند با رسانه، تبلیغات، دروغ و سیاه نمایی به انحراف میکشد و تمام وعدههایش برای فریب دادن انسان است.
شرح تفسیر به تفصیل در ذیل آمده است:
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
«الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین حسبنا الله و نعم الوکیل نعم المولی و نعم النصیر افوض امری الی الله إن اللَه بصیر بالعباد»
در این قسمت سوره ملک بودیم که خداوند فرموده: «أَأَمِنْتُمْ مَنْ فِی السَّمَاءِ أَنْ یَخْسِفَ بِکُمُ الْأَرْضَ فَإِذَا هِیَ تَمُورُ» یعنی «آیا خودتان را از عذاب کسی که حاکم بر آسمان است در امان میبینید اگر دستور دهد زمین بشکافد و شما را فرو برد و پس از فرو بردن شما، دائما به لرزش خود ادامه دهد؟». هر چه زمین میلرزد و یا حالت دَوَرانی پیدا میکند، مرکزیت این دوران خلأی ایجاد میشود و گودی بیشتری پیدا میکند و شما را بیشتر در خودش فرو میبلعد.
آیا خودتان را در امان میبینید؟ فکر نمیکنید خدا یک وقت این کار را به خاطر اینکه مجازات کند، گناه کار را سر جایش بنشاند، به خاطر اینکه زمین را پاک کند، دست به این کار بزند؟ گناه آلودگی است، گناه کار یعنی انسان آلوده و اگر گناه کار با توبه خودش را پاک نکند و در گناهش سماجت و لجاجت بورزد، ممکن است کارش بهجایی برسد که دچار عذاب شود و وقتی که عذاب بیاید، گاهی میشود کهتر و خشک را با هم میسوزاند.
مثلاً اگر ربا و رشوه، فراوان شود و اگر ظلم و ستم در جامعهای فراوان شود، عذاب الهی نازل میشود و زمانی که عذاب الهی نازل میشود و مملکتی را به آتش میکشد، ممکن است آن کسی که تمام عمر ظلم کرده، به آتش کشیده شود و از شعلههای آتش او یک انسان مؤمنی هم بسوزد. شاید اگر این مؤمن زمانی که آن انسان ظالم دست به ظلم و ستم میزد و کارش به اینجا نمیکشید را امر به معروف و نهی از منکر میکرد، جلو این ظلم که منجر به عذاب الهی شد، گرفته میشد.
«أَمْ أَمِنْتُمْ مَنْ فِی السَّمَاءِ أَنْ یُرْسِلَ عَلَیْکُمْ حَاصِبًا فَسَتَعْلَمُونَ کَیْفَ نَذِیرِ»، آیا خودتان را راحت و در امان میبینید؟ که آن کسی که در آسمانهاست زمین را بر روی شما نشکافد و شما را به واسطه ظلمی که مرتکب میشود در زمین فرو نبرد. آیا خودتان را در امان میبینید از آن کسی که در آسمان است؟ اینکه برای شما از آسمان طوفان توأم با سنگریزه (گاهی گفتهاند این حاصل توفانی است که چیزی همراه خود دارد یک زمانی تگرگ و یک زمانی ممکن است سنگریزه باشد) فرو فرستد، خودتان را در امان میبینید؟
برای اینکه راه برایمان هموارتر بشود و بهتر بتوانیم حقایق قرآنی را متوجه بشویم، از خود قرآن استفاده میکنیم. در سوره مبارکه عنکبوت خداوند مانند سوره ملک، چند نوع عذاب را نشان میدهد و میفرماید: «وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِیمَ بِالْبُشْرَی قَالُوا إِنَّا مُهْلِکُو أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْیَةِ إِنَّ أَهْلَهَا کَانُوا ظَالِمِینَ» یعنی «هنگامی که فرستادگان ما (از فرشتگان) به سراغ ابراهیم با بشارت (به تولد فرزند برای او) آمدند، گفتند: ما اهل این شهر و آبادی را (اشاره به شهرهای قوم لوط) هلاک خواهیم کرد چرا که اهل آن ستمگرند.» انگار به ما میخواهد بگوید که به یاد بیاورید فرشتگان ما با بشارت بر ابراهیم نازل شدند، این بشارت به این معنا نیست که به ابراهیم بگویند قرار است که خداوند به تو فرزندی عنایت کند بلکه این بشارت، بشارتِ عذاب است.
در این معنای بشارت خیلی بحثها شده است. شاید تعجب کنیم از اینکه مگر برای عذاب هم از بشارت استفاده میشود؟ از یک جهت خود این کلمه، عذاب را تشدید میکند و از جهت دیگر بشارت از بُشری آمده و بَشر هم به خاطر اینکه پوستش پیداست، بشر نام گرفته است، برخلاف اکثر حیوانات که پوستشان زیر مو و پشم پوشیده شده است. به یک معنای دیگر بشارت برای خبرهای بد، برای کنایه و طعنه است اما چرا این تفاوت را بیان کنیم؟ بشارت هم برای خبرهای خوب و هم برای خبرهای بد میتواند بهکار رود و لازم نیست که اینجا بگوییم که معنای برعکسی دارد و بهعنوان طعنه و کنایه، بشارت بهکار برده شده است.
از عبارت بشارت برای خبرهای خوش هم استفاده کردند و خداوند خطاب به ابراهیم فرموده: «فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلاَمٍ حَلِیمٍ» یعنی «ما او [= ابراهیم] را به نوجوانی بردبار و صبور بشارت دادیم!» برای پدر و مادری که به سن پیری رسیدهاند و هنوز صاحب فرزندی نشدهاند؛ اما در مقابل قوم ابراهیم بشارت برای عذاب بهکار برده شده است و آن عذاب همانگونه که خداوند در ادامه آیه 31 سوره عنکبوت فرموده: «قَالُوا إِنَّا مُهْلِکُو أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْیَةِ» قرار است اهل این محل را هلاک کنیم و در پایان آیه خداوند از علت هلاک کردن قوم ابراهیم میگوید و میفرماید: «إِنَّ أَهْلَهَا کَانُوا ظَالِمِینَ» زیرا آنها ظالم هستند. اینجا ظالم بودن به معنای مشرک بودن است زیرا هیچ ظلمی بدتر از شرک ورزیدن به خداوند نیست و خداوند هم فرموده: بزرگترین ظلم، شرک است و این موضوع بسیار خطرناک است و اگر این معنا، معیار قرار گیرد کم آدمی است که از شرک در امان مانده باشد.
در آیه 32 آمده: «قَالَ إِنَّ فیها لُوطًا» یعنی ابراهیم گفت: در میان این مردم پیغمبری به نام لوط به رسالت رسیده است، آیا او را نیز در بر میگیرد؟ آنها گفتند: «قَالُوا نَحْنُ أَعْلَمُ به من فیها» ما نیز آگاهیم و میدانیم لوط و انسانهای مؤمن هم در میان این مردم زندگی میکنند. و در ادامه فرمودند: «لَنُنَجِّیَنَّهُ وَأَهْلَهُ» ما لوط و آنهایی که با لوط هستند را نجات میدهیم، منظور کسانی هستند که مؤمن و معتقد به خداوند یکتا بودند و ظلم نمیکردند و «اهل» به کسانی که نسبت فامیلی دارند اطلاق نمیشود. سپس فرمودند: «إِلَّا امْرَأَتَهُ کَانَتْ مِنَ الْغَابِرِینَ» اما همسرش در میان قوم باقی خواهد ماند و جزء عذاب شوندگان خواهد بود.
در آیه 33 آمده: «وَلَمَّا أَنْ جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِیءَ به هم وَضَاقَ به هم ذَرْعًا» یعنی وقتی فرشتگان به لوط رسیدند، حالش دگرگون شد و از علت آمدن آنها درمانده شده بود، فرشتگان به او گفتند که «وَقَالُوا لَا تَخَفْ وَلَا تَحْزَنْ» نترس و نگران نباش، و سپس گفتند: «إِنَّا مُنَجُّوکَ وَأَهْلَکَ إِلَّا امْرَأَتَکَ کَانَتْ مِنَ الْغَابِرِینَ» ما تو و اهلت را نجات میدهیم و تنها همسرت را نجات نمیدهیم و او باید در عذاب ماندگان باشد.
در آیه 34 خداوند فرموده که فرشتگان به لوط گفتند: «إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلَی أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْیَةِ رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا کَانُوا یَفْسُقُونَ»، ما برای اهل این شهر به خاطر فسق و فجوری که انجام دادهاند، نازل کننده عذابی از آسمان هستیم. خداوند نشان داد که این قانون الهی است که اگر مردم اهل ظلم، شرک، گناه، فسق و فجور باشند، خداوند عذاب نازل میکند. «وَلَقَدْ تَرَکْنَا مِنْهَا آیَةً بَیِّنَةً لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ»، آنهایی که عقل دارند، برایشان آثاری را بهجای گذاشتهایم تا ببینند و عبرت بگیرند.
«وَإِلَی مَدْیَنَ أَخَاهُمْ شُعَیْبًا فَقَالَ یَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَارْجُوا الْیَوْمَ الْآخِرَ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ» ما به سوی مدین، برادرشان شعیب را فرستادیم، و به آنها گفتیم که فساد نکنید و بنده خدا باشید. خداوند در آیه 37 سوره عنکوبت آمده: «فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِی دَارِهِمْ جَاثِمِینَ»، اما آنها پیامبرشان را تکذیب کردند، بنابراین زلزلهای (عذاب) آمد و آنها در خانههایشان به هلاکت رسیدند. انگار خانهها مانده بود و آدمها مرده بودند.
در آیه 38 آمده: «وَعَادًا وَثَمُودَ وَقَدْ تَبَیَّنَ لَکُمْ مِنْ مَسَاکِنِهِمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ وَکَانُوا مُسْتَبْصِرِینَ»، ما طایفه عاد و ثمود را نیز هلاک کردیم، و مساکن (ویران شده) آنها برای شما آشکار است، شیطان اعمالشان را برای آنها زینت کرده بود، لذا آنان را از راه بازداشت در حالی که میدیدند! و خداوند در آیه 39 در مورد قارون، فرعون و هامان نیز فرموده: «وَقَارُونَ وَفِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مُوسَی بِالْبَیِّنَاتِ فَاسْتَکْبَرُوا فِی الْأَرْضِ وَمَا کَانُوا سَابِقِینَ»، قارون و فرعون و هامان را نیز هلاک کردیم، موسی با دلائل روشن به سراغ آنها آمد اما آنها در زمین برتری جوئی کردند، ولی نتوانستند بر خدا پیشی گیرند و بر اراده خداوند پیروز شوند و در نهایت اراده الهی بر آنها مستولی شد، دریا شکافته شد و آن شکاف برای موسی برکت و نجات و برای فرعون عذاب را در پی داشت.
خداوند در آیه 40 آیات قبلی را جمعبندی کرده و مطلبی را بیان میکند که با آنچه که در سوره ملک مورد بررسی قرار میدهیم شبیه است. خداوند فرموده: «فَکُلًّا أَخَذْنَا بِذَنْبِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنَا عَلَیْهِ حَاصِبًا وَمِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّیْحَةُ وَمِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنَا بِهِ الْأَرْضَ وَمِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنَا وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَلَکِنْ کَانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ»، ما هر یک از آنها را به گناهشان گرفتیم، بر بعضی از آنها طوفانی توأم با سنگریزه فرستادیم، و بعضی از آنها را صیحه آسمانی فرو گرفت، و بعضی دیگر را در زمین فرو بردیم، و بعضی را غرق کردیم، خداوند هرگز به آنها ستم نکرد، ولی آنها خودشان بر خویشتن ستم نمودند. اراده الهی بر رحمت است و هیچ قراری بر عذاب بندگان ندارد و همیشه لطف، رحمت و رزقش بر عذابش سبقت میگیرد و این انسان است که سماجت میکند تا خودش را دچار عذاب الهی کند.
خداوند در سوره اسراء زمینه دیگری را فراهم میکند و سپس میرسد به آیاتی که شبیه سوره ملک است و میفرماید: «وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ قَالَ أَأَسْجُدُ لِمَنْ خَلَقْتَ طِینًا»، میخواهد به ما بگوید که انسان یک دشمن ریشه دارد که از وقتیکه آدم آمد او بود و ما به او گفتیم که به آدم سجده کن، همه باید سجده میکردند، ابلیس هم که فرشته نبود باید سجده میکرد، ابلیس چرا سجده نکرد و در برابر حق تسلیم نشد؟ چرا فرمان خدا را گوش نکرد؟ خدا به او گفت چرا سجده نکردی؟ او پاسخ داد آیا من سجده کنم کسی را که تو او را از خاک آفریدهای؟ این تفکر غلط باعث بدبختی ابلیس شد. در عصر ما هم از این معانی بسیار مطرح میشود و تفاوت در رنگ پوست از جمله آنهاست که انسان را به انحراف میکشاند.
در آیه 62 سوره اسراء آمده: «قَالَ أَرَأَیْتَکَ هَذَا الَّذِی کَرَّمْتَ عَلَیَّ لَئِنْ أَخَّرْتَنِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَةِ لَأَحْتَنِکَنَّ ذُرِّیَّتَهُ إِلَّا قَلِیلًا» یعنی «گفت این کسی را که بر من ترجیح دادهای اگر تا روز قیامت مرا زنده بگذاری همه فرزندانش را جز عده کمی گمراه و ریشه کن خواهم ساخت!!» اینکه ما به دنیا علاقه مند هستیم، بند تعلق به شیطان است. آن کسی که میلیاردها اندوخته میکند و حلال و حرام را در نظر نمیگیرد، هیچگاه وقت نمیکند که از آنها به درستی استفاده کند اما همچنان با حرص و طمع مشغول جمع کردن ثروت است و این روحیه به خاطر افساری است که شیطان به گردن انسان زده است.
یکی از راههای انسان شدن، کشمکش با شیطان است. باید با شیطان بجنگیم اگر امروز مرگ بر امریکا میگوییم همان مرگ بر شیطان است، این شعار امروز از دهان برخیها افتاده است، چه کسی گفته که نباید این شعار را سر بدهیم؟ این اقدامی شیطانی است که نگفتن مرگ بر امریکا را بر سر زبان برخیها انداختهاند و کسانی که این کار را انجام میدهند، شیطان پرستند. خداوند در آیه 63 فرموده: «قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَکَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُکُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا»، جهنم جزای تو و بنده پیرو تو خواهد بود، آن هم جزایی است که بسیار سخت و دشوار است! انگار خداوند نگاهی به بندگانش میکند و میگوید شما زیر نظر من هستید و مراقب فتنههای شیطان باشید، هر کسی دنبالهرو شیطان شود تنبیه خواهد شد و این تهدید لطفی در حق بندگان است.
خدای متعال در آیه 64 سوره اسراء هم فرموده: «وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِکَ وَأَجْلِبْ عَلَیْهِمْ بِخَیْلِکَ وَرَجِلِکَ وَشَارِکْهُمْ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ وَعِدْهُمْ وَمَا یَعِدُهُمُ الشَّیْطَانُ إِلَّا غُرُورًا» یعنی «هر کدام از آنها را میتوانی با صدای خودت تحریک کن، و لشکر سواره و پیاده را بر آنها گسیل دار، و در ثروت و فرزندانشان شرکت جوی، و آنها را با وعدهها سرگرم کن ولی شیطان جز فریب و دروغ وعدهای نمیدهد.» امروز صوت شیطان رسانههای استکبار است، هر کسی را که میتواند با رسانه، تبلیغات، دروغ، کینهتوزی، اختلافافکنی و با زیبا جلوه دادن چیزهای زشت و با سیاه نمایی چیزهای زیبا به انحراف میکشد. خداوند میفرماید هر وعدهای که شیطان به شما میدهد برای فریب دادن شماست و شیطان کارش فریب دادن است.
خداوند در آیه 65 فرموده: «إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطَانٌ وَکَفَی بِرَبِّکَ وَکِیلًا»، ای ابلیس تو نمیتوانی به بندگان من مسلط شوی و آن کسانی که در پناه من هستند را هیچگاه نمیتوانی به انحراف بکشانی، بر کسانی میتوانی مسلط شوی که از بندگی من فاصله گرفته باشند.
در آیه 66 آمده: «رَبُّکُمُ الَّذِی یُزْجِی لَکُمُ الْفُلْکَ فِی الْبَحْرِ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا»، این خداست که کشتی را در دریا به حرکت در میآورد و این شمایید که فقط وقتی کار به خطر کشیده میشود و میخواهید غرق شوید، میگویید خدا و خیلی خوب خدایی میشوید و در گرفتاریها به خدا پناه میبرید، اما وقتیکه از آن شرایط خلاص میشوید از خدا روی بر میگردانید.
پس از بیان این آیات به آیهای میرسیم که دقیقاً شبیه سوره ملک است و در آن میفرماید: «أَفَأَمِنْتُمْ أَنْ یَخْسِفَ بِکُمْ جَانِبَ الْبَرِّ أَوْ یُرْسِلَ عَلَیْکُمْ حَاصِبًا ثُمَّ لَا تَجِدُوا لَکُمْ وَکِیلًا»، آیا شما خودتان را در امان میبینید از اینکه زمین دهن باز کند و بخواهد شما را در خود فرو ببرد؟ یا اینکه از آسمان طوفانی با سنگ ریزهها بر شما ببارد؟ آیا نگران نیستید که اگر ظلم فراگیر بشود، عذاب الهی دامن شما را بگیرد؟ شعلههای آتش جنگ و فتنهها شما را به نابودی بکشاند؟ امروز هم امریکاییها که جنگافروزی میکنند عملهی شیطان هستند و این ظلم دامن آنهایی را که شیطان را سجده میکنند و مرگ بر شیطان را از دهان آدمها میاندازند، خواهد گرفت. خداوند فرموده به ستمگران تکیه نکنید، آتش میگیرید و نتیجه کاری که صدام انجام داد، نمونهای از این معناست.