نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در جلسه تفسیر قرآن کریم گفت: خداوند توبه و استغفار حقیقی را می‌پذیرد.
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در جلسه پنجم تفسیر قرآن کریم (۱۳ آذر ۱۴۰۱) که روزهای یکشنبه در دفتر نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه قزوین برگزار می شود، اظهار کرد: خداوند در آیه 28 سوره نوح می‌فرماید پروردگارا مرا، والدین مرا و هر کس که با ایمان به خانه‌ام در آید و همه مردان و زنان باایمان را بیامرز و ستمکاران را جز هلاکت نیفزا.
حضرت نوح (ع) در این آیه غفران خدا را می‌خواهد، در اوایل این سوره نیز بحث غفران به‌طور جدی مطرح شده است، یعنی سوره نوح با بحث غفران آغاز شده و با غفران نیز به پایان می‌رسد.
امیرالمؤمنین (ع) فرمودند کار خدا این‌گونه نیست که باب دعا را باز کند و باب اجابت را ببندد، این در شأن خدا نیست که بگوید دعا کنید اما اجابت نمی‌کنم، اگر خدا می‌خواست اجابت نکند چرا به دعا دعوت کرد؟ این حدیث بسیار امیدبخش است.
ما وقتی دعا می‌کنیم در دل‌مان می‌گوییم خدایا خودت گفتی مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، یعنی ما را دعوت به دعا کردی و به ما امید دادی، مگر می‌شود مهمان دعوت کرد و به او اعتنا نکرد؟ اینکه در شأن خدا نیست.
خداوند فرمود اگر شما اهل دعا نباشید خدا به شما نگاه نمی‌کند، یعنی ما را سرزنش کرده اگر اهل دعا نباشیم، هم سرزنش کرده و هم دستور داده است، مگر می‌شود خدا دستور به دعا کردن بدهد و برای دعا نکردن سرزنش کند، اما دعا را اجابت نکند؟
امیرالمؤمنین (ع) در ادامه فرمودند این‌گونه نیست که خدا بگوید دعا کنید اما اجابت نکند، معنایی ندارد که خدا دعوت به توبه کند اما وقتی بنده‌ای توبه می‌کند او را نبخشد.
خداوند حتماً توبۀ حقیقی را می‌پذیرد
با توبه، عبادت و بندگی به دامن خدا پناه ببرید، یعنی خدا حتماً توبه را می‌پذیرد، هم در توبه و هم در استغفار این‌گونه است که ابتدا خدا نسبت به بنده و گناه او توبه می‌کند، یعنی بنده را نگاه می‌کند و به سمت بنده بر می‌گردد.
اگر بنده لیاقت داشته باشد، وقتی رویکرد خدا را دید به او روی می‌آورد و توبه می‌کند، یعنی تا خدا توبه نکند بنده نیز توبه نخواهد کرد، وقتی بنده جواب نگاه خدا را داد شروع به توبه کرده و خدا هم توبه‌پذیری می‌کند.
اساس آفرینش انسان بر اساس شکر بوده است
اساس آفرینش ما بر اساس شکر بوده است، همه امکانات اعم از فهم و شعور که خدا به ما داده، برای این است که انسان شکر به جای بیاورد، شکر هم مثل غفران فرصت ناشناخته‌ای است که لازم است از آن استفاده شود.
خداوند می‌فرماید ما به شما سمع، بصر و فؤاد دادیم تا شاکر باشید، به حیوانات این‌ها را ندادیم، به حیوانات عین، اُذُن و قلب دادیم.
هر چه انسان اهل شکر شود، به همان اندازه تعالی پیدا می‌کند
در ادامه این حدیث امیرالمؤمنین (ع) فرمودند امکان ندارد خدا باب شکرگزاری را باز بگذارد اما باب رشد، بزرگی، عظمت و تعالی را ببندد، هر چه انسان اهل شکر شود به همان اندازه تعالی پیدا می‌کند.
اگر شکر نعمت خدا را به جا بیاوریم، روزی ما افزایش پیدا می‌کند، اگر شکر علم را به جا بیاوریم برکت پیدا می‌کنیم، اگر هم شکر وجودمان را به جا آوردیم وجودمان تعالی پیدا می‌کند و به ما برکت و عظمت بخشیده می‌شود.
امیرالمؤمنین (ع) در ادامه فرمود امکان ندارد خدای متعال درب توکل را باز کند، اما متوکل در بن‌بست، مضیقه و استرس باشد؟ خداوند فرموده هر کس به خدا توکل کند، خدا برای او کافی است، خداوند می‌گوید آیا من برای شما کفایت نمی‌کنم که درب‌های دیگری را می‌زنید؟
خداوند چقدر ما را تشویق به توکل می‌کند، چقدر می‌گوید برای شیطان سلطنت و سیطره‌ای نیست، آن‌هایی که ایمان دارند و به خدا توکل می‌کنند زور شیطان به آن‌ها نمی‌رسد و قدرت نفوذ در آن‌ها ندارد.
پیامبر(ص) نیز فرمودند نمی‌شود خدا باب دعا را باز کند و باب اجابت را ببندد، نمی‌شود خدا باب توبه را باز کند و باب مغفرت را ببندد.
کمیل‌بن‌زیاد می‌گوید از امیرالمؤمنین (ع) قواعد و پایه‌های محکم اسلام را سؤال کردم، حضرت پاسخ دادند، در ادامه سؤال کردم بنده گرفتار گناه می‌شود، بعد هم پشیمان می‌شود و توبه و استغفار می‌کند، این استغفار چیست؟ همین که به زبان بگوییم کافی است یا مراحل دیگری هم دارد؟
حضرت پاسخ دادند استغفار همان توبه است، وقتی بنده گناه می‌کند باید لب و زبانش برای توبه تحریک شده و به حرکت در بیاید، یعنی شرمندگی خود از گناه را اعتراف کند، تصمیمش هم این باشد که این توبه حقیقی باشد، یعنی حقیقتاً توبه و استغفار کند.
حضرت در ادامه فرمودند در قلبش نیز تصدیق کند که اشتباه کرده و تصمیم بگیرد که دیگر نمی‌خواهد به سوی گناه بازگردد، این اولین قدم عبادت و ترک گناه است.
حضرت ادامه دادند استغفار شش مرحله دارد، باید این مراحل را انجام داد تا استغفار تأثیرگذار باشد، ابتدا اینکه پشیمانی در توبه‌کننده و استغفارکننده مشهود باشد، دوم اینکه تصمیم جدی برای ترک گناه بگیرد، سوم اینکه اگر با گناهش حقوقی را از مخلوقین ضایع کرده باید آن حقوق را ادا کند، چهارم اینکه هر حقی از خدا به گردن دارد ادا کند، پنجم آن گوشتی که از حرام بر او اضافه شده باید ذوب شود و با مال حلال جان بگیرد، ششم اینکه بدنش درد بندگی را بچشد، یعنی همان‌طور که لذت گناه را چشیده، اکنون نیز الم بندگی را بچشد.
مورد آخر یعنی سختی عبادت را تحمل کند، البته عبادت که نباید سخت باشد، عبادت باید عاشقانه و عارفانه باشد، اما گناهکاری که توبه کرده است، در ابتدا این عبادت را با لذت انجام نمی‌دهد، بلکه از روی رفع تکلیف انجام می‌دهد، بنابراین احتمالاً اوایل عبادت برای او سخت است.
هر کس معرفتش بیشتر می‌شود خودش را به استغفار نیازمندتر می‌بیند
نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین با بیان اینکه هر کس معرفتش بیشتر می‌شود خودش را به استغفار نیازمندتر می‌بیند، خاطرنشان کرد: ما خیلی وقت‌ها قرآن یا نماز می‌خوانیم و صرفاً به معانی آن فکر می‌کنیم، این نمازی نیست که از ما خواسته شده است، بلکه هدف این است که بدانیم روبه‌روی خداوند ایستاده‌ایم و داریم با خدا حرف می‌زنیم.
خدا می‌فرماید مؤمنین حقیقی وقتی نام خدا را می‌شنوند دل‌های آنان به لرزه در می‌آید، اگر هر زمان این‌گونه شد که ما وقتی قرآن یا نماز خواندیم و وقتی صحبت از خدا شد دل‌مان تکان خورد، آن موقع مؤمن حقیقی شده‌ایم.
آیا وقتی آیه‌ای از قرآن کریم را می‌خوانیم ایمان ما افزایش پیدا می‌کند یا صرفاً آیات را حفظ می‌کنیم و تفاسیر آن را می‌خوانیم اما بر ایمان ما تأثیری ندارد؟ اگر این‌گونه است نیاز به استغفار دارد، یعنی باید فاصله بین آنچه هستیم و آنچه باید باشیم را با استغفار پر کنیم.
حق تلاوت، حق جهاد و حق تقوا بسیار جدی‌تر از آن است که ما می‌دانیم، هر چه معرفت ما بیشتر شود، این حقوق را بیشتر می‌فهمیم و بیشتر نگران حال‌مان می‌شویم.
درباره حق تلاوت خداوند در آیه 121 سوره بقره فرمود آن‌هایی که حق تلاوت را ادا می‌کنند اهل ایمانند؛ ما نسبت به قرآن باید حق تلاوت را ادا کنیم، آیا داریم؟ اگر حق تلاوت را نداشتیم خیلی کار ما اسفناک می‌شود، چه بسا آدمی قرآن را تلاوت می‌کند اما همان قرآن لعنتش می‌کند.
برای مثال کسی آیات مربوط به ربا را می‌خواند، در حالی که خودش آلوده به رباست، همان آیه چنین فردی را لعنت می‌کند، یک نفر عاق والدین است اما آیات مربوط به احترام به پدر و مادر را می‌خواند، همان آیات او را لعنت می‌کنند.
یکی دیگر از حق‌ها، حق تقواست، خداوند در آیه 102 سوره مبارکه آل‌عمران فرمود از خدا بترسید، چنانچه شایسته خداست، در بحث تقوا خداوند یک جاهایی معمولی به تقوا دعوت کرده است، یک جاهایی فرموده هر چه می‌توانید باتقوا باشید اما در این آیه از سوره آل‌عمران می‌فرماید که توانتان در تقوا را با نماز و روزه افزایش دهید.
خداوند در آیه 78 سوره حج می‌فرماید در راه خدا جهاد کنید، حق جهاد را ادا کنید؛ یک وقت این جهاد می‌تواند جهاد با نفس باشد که جهاد اکبر است، یک وقت می‌تواند جهاد تبیین باشد که به فرموده رهبر معظم انقلاب جهاد کبیر است، فعالیت‌های فرهنگی برای دین جهاد کبیر است، یک وقت هم می‌تواند جهاد در جبهه و جنگ باشد که این جهاد اصغر است.
کسانی که این سه حق را در تلاوت، تقوا و جهاد ادا کنند خدا به آن‌ها می‌فرماید شما مؤمنین حقیقی هستید، در مقابل مؤمنان حقیقی، کافران حقیقی هم وجود دارند.
کافران حقیقی همان‌هایی هستند که قدر خدا، قدر دین خدا و قدر کتاب خدا را نمی‌دانند.
خداوند می‌فرماید خدا هر کس را بخواهد مشمول غفران می‌کند و هر که را بخواهد عذاب می‌دهد، این‌گونه نیست که خداوند قرعه‌کشی کند یا با توجه به چهره افراد آن‌ها را مشمول غفران کند، همه کارهای خدا روی حکمت است.
البته خدا به همه نگاه می‌کند اما یک عده به نگاه خدا پاسخ می‌دهند و یک عده هم به نگاه خدا پاسخی نمی‌دهند و دیدشان به‌خاطر گناه آنقدر ضعیف است که نمی‌توانند نگاه خدا را ببینند.
امام حسین (ع) وقتی به کربلا آمد، همه می‌دانستند او کیست، همه می‌دانستند او فرزند پیغمبر است اما یک عده به روی او خنجر و شمشیر کشیدند و یک عده هم خود را فدای او کردند، هر دوی این‌ها حق را می‌دانستند اما برخی به‌خاطر اینکه شکم‌هایشان از حرام پر شده بود چشم بر حق بستند.
خدا گناه شرک را نمی‌بخشد
خداوند در آیه 129 سوره آل‌عمران می‌فرماید خدا هر که را بخواهد می‌بخشد و هر که را بخواهد عذاب می‌کند، خداوند در آیه 48 سوره نساء نیز فرمود خدا گناه شرک را نخواهد بخشید، کمتر از شرک را برای کسانی که می‌خواهد می‌بخشد، آن کسانی که می‌خواهد چه کسانی هستند؟ همان کسانی که شرایط توبه و استغفار را دارند.
خداوند در آیه 116 سوره نساء می‌فرماید کسی که شرک می‌ورزد در گناه و معصیت خیلی از خدا دور شده است، یعنی خودش را از رحمت خدا دور کرده است.
خداوند در آیه 284 سوره بقره می‌فرماید هر چه را درون‌تان پنهان یا آشکار کنید، خدا روی آن چیزی که هستید حساب می‌کند، یعنی روی ظاهر شما حساب نمی‌کند، هر کس را که بخواهد می‌آمرزد و هر کس را که بخواهد عذاب می‌کند.
همه ما محتاج غفران الهی هستیم، اگر دنبال چیزی غیر از غفران باشیم خسارت‌زده می‌شویم.
خدا آنجایی که می‌خواهیم گناه کنیم، تا اصرار بر گناه نکنیم برایمان نمی‌نویسد، اما آنجا که می‌خواهد به نفع ما بنویسد، همین که نیت کنیم بهره می‌بریم، این به معنای لطف خداست.