نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در جلسه تفسیر قرآن کریم به بیان خوراک و نوشیدنی‌های تکذیب‌کنندگان در قیامت پرداخت.
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در جلسه هفتاد و یکم تفسیر قرآن کریم که در تاریخ 17 تیر 1403 در مسجد شیخ‌الاسلام برگزار شد، اظهار کرد: سوره مبارکه مرسلات 10 بخش شده و در پایان هر بخش آیه «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِين» آمده است، در بخش اول از آیه ۱ تا 15 درباره مبدأ، معاد، وحی و نبوت صحبت شده و در پایان آن آمده (آن روز واى بر تكذيب‌كنندگان).
در بخش دوم نیز خدای متعال در آیات ۱۶ تا ۱۹ فرموده به صحنه طولانی تاریخ نگاه کنید و ببینید چقدر طغیانگران و ستمگران آمدند و ما آن‌ها را نابود کردیم، خداوند در این آیات می‌فرماید ما این طور با مجرمان برخورد می‌کنیم، در پایان این بخش هم آمده «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»، یعنی (آن روز واى بر تكذيب‌كنندگان).
در بخش سوم نیز خدای متعال در آیات ۲۰ تا ۲۴ نحوه خلقت انسان را به ما نشان می‌دهد و می‌فرماید ما شما را چطور خلق کرده‌ایم، خدای متعال در این آیات می‌فرماید وقتی قیامت می‌شود به مکذبین می‌گویند تو معجزه خدا را دیدی اما ایمان نیاوردی و تکذیب کردی.
در بخش چهارم خدای متعال در آیات 25، 26، 27 و 28 می‌فرماید «أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ كِفَاتًا، أَحْيَاءً وَأَمْوَاتًا، وَجَعَلْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ شَامِخَاتٍ وَأَسْقَيْنَاكُمْ مَاءً فُرَاتًا، وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»، یعنی (مگر زمين را محل اجتماع نگردانيديم، چه براى مردگان چه زندگان، و كوه‌هاى بلند در آن نهاديم و به شما آبى گوارا نوشانيديم، آن روز واى بر تكذيب‌كنندگان).
خدای متعال در این آیات می‌فرماید آیا ما زمین را مسکن، مأورا و قرارگاه آدم‌ها قرار نداده‌ایم؟ خدا به ما می‌گوید آیا اکنون شما در زمین ساکن نیستید؟ زیر زمین را نگاه کنید، اموات جاسازی شده‌اند، زندگان هم جاسازی شده هستند، ما در این زمین کوه‌های سر به فلک کشیده، محکم و سربلند را قرار دادیم و از آب گوارا هم به شما نوشاندیم.
شاید مطرح کردن آب گوارا در کنار کوه‌های سر به فلک کشیده در این آیه اشاره به این داشته باشد که این آب گوارای زلال عموماً از دل کوه‌ها به ما می‌رسد، ذخایر آبی و بارانی که در دل کوه‌ها نفوذ می‌کند، برف‌های سنگینی که در کوه‌های سر به فلک کشیده می‌بارد و آرام آرام در دل کوه نفوذ می‌کند و به صورت چشمه از دامنه‌ها به جوشش در می‌آید، این آب گواراترین است.
خدای متعال در این آیات می‌فرماید آیا زمین را برای زندگی شما مهیا نکردیم و شما را در زمین جا ندادیم؟ زندگان و مردگان وضعیتشان همین طور است که در زمین اسکان داده شده‌اند، کوه‌های مستحکم را هم در زمین قرار دادیم.
بحث کوه‌ها در قرآن بارها به طرق مختلف بیان شده است، این کوه‌ها برکاتی دارند که اگر نبودند زمین همیشه در حال لرزش بود و آرامش نداشت، طوفان‌ها و بادها به وسیله کوه‌ها کنترل می‌شوند و از شدتشان کم می‌شود، ابرها وقتی به کوه‌های بزرگ مانند دماوند می‌رسند، برای آن‌ها مانند ترمینال می‌شوند و ابرها را به جاهای مختلف توزیع و تقسیم می‌کنند.
در پایان این بخش نیز خدای متعال می‌فرماید «وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِين»، یعنی (آن روز واى بر تكذيب‌كنندگان).
معلوم می‌شود کوه، دشت، زمین، باد، باران، آسمان، کهکشان، اقیانوس و نحوه خلقت و آفرینش انسان‌ها و حیوانات از جمله آیات الهی هستند، خدای متعال در سوره آل‌عمران می‌فرماید هر کس اولوالالباب است، اندیشمند و خردورز است و از عقلش استفاده می‌کند، اینها را آیه می‌بیند، وقتی آیه دید یک چیزهایی را از این آیات و نشانه‌ها می‌فهمد، وقتی فهمید دیگر انکار نمی‌کند.
خدای متعال در آیه 191 سوره آل‌عمران راجع به اولوالالباب می‌فرماید «الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ»، یعنی (كسانى كه خداوند را در همه احوال ايستاده و نشسته و بر پهلو آرميده، ياد مىكنند و در آفرينش آسمان‌ها و زمين مىانديشند كه پروردگارا اين را بيهوده نيافريدهاى، پاكا كه تويى، ما را از عذاب آتش دوزخ در امان بدار).
اینها اولوالالباب هستند و آیات را می‌بینند، نتیجه چه می‌شود و وضعیت اولوالالباب چگونه است؟ نتیجه این است که اولوالالباب این‌طور اظهار نظر می‌کنند و می‌گویند خدایا در تمام عالم هستی ما یک نقطه باطل نمی‌بینیم، چنین آدم‌هایی تکذیب‌کننده نیستند و مصدق و تصدیق‌کننده‌اند.
درباره این چند آیه سوره مرسلات نگاهی به روایات داشته باشیم، مرحوم قمی در تفسیر وزین خود درباره آیه 27 سوره مرسلات می‌فرماید کوه‌های شامخ به معنای کوه‌های مرتفع و سربلند است، ماء فرات نیز در این آیه به معنای آب شیرین و گواراست، فرات به معنای گواراست، یعنی آبی که به درد شرب می‌خورد، عراق عمده آبادانی خود را مدیون همین رودهای فرات و دجله است.
اینکه خدا فرمود ما شما را چگونه آفریدیم، ممکن است ما تصور کنیم خدا هم مانند یک معمار و بنا برخی مصالح را جمع کرده و سپس شروع کرده آدم‌ها را با برخی مصالح، کوه‌ها را با برخی مصالح، زمین و آسمان را با برخی مصالح آفریده است، یعنی با امکاناتی که در اختیارش بوده چیزهای جدیدی را به وجود آورده است.
امیرالمؤمنین (ع) در حدیثی در نهج‌البلاغه در این خصوص فرمودند خدا وقتی اشیاء را آفرید، از امکانات موجود استفاده نکرد، بلکه زمین و آسمان‌ها و انسان‌ها را از نیستی آفرید، خدا هر چیزی را پدید آورد، خلقتش را مشخص کرد، حد و مرز و اندازه‌اش را معین کرد، بعد به او صورت بخشید، خدا وقتی اینها را آفرید هیچ موجودی نمی‌تواند از فرمان خدا سر باز بزند، به جز انسان که خدا به او اختیار داده و او را بر سر دو راهی قرار داده است و هیچ طاعتی از اطاعت‌های بندگان خدا نفع و فایده‌ای به خدا نمی‌رساند، بلکه این بندگان هستند که از بندگی استفاده می‌برند.
حضرت در ادامه فرمود خدا همان علم و دانشی که برای زنده‌های موجود دارد را برای مرده‌های قدیم هم دارا بوده است، علم او نسبت به آسمان‌های بیکران همانند علم او نسبت به زمین و طبقات آن است.
حضرت در ادامه می‌فرماید ای بنده خدا، ای مخلوقی که سرپا هستی و تعادل داری، خدا تو را در ظلمات رحم بزرگ کرد، در میان پرده‌ها پرورش داد، از گل آفریده شده‌ای، وقتی در ظلمات شکم مادر بودی هیچ خواسته‌ای نداشتی و هیچ صدایی نمی‌شنیدی، تو از آنجا به این دنیا آمدی، وقتی به اینجا آمدی گویا اینجا را می‌شناختی، رفتاری داشتی که گویا همه چیز در نظرت معلوم بود، این عالم را که ندیده بودی، کسی که راه‌های منافعت را به تو نشان نداده بود، کسی به تو یاد نداد که غذای تو در پستان مادرت است، اما تو حریص‌وار به دنبال پستان مادرت می‌گشتی و در آنجا به دنبال غذا بودی بدون اینکه آموزش ببینی، و هر وقت نیازی داشتی با گریه نیاز خود را مطرح می‌کردی و پاسخت را می‌گرفتی، چه کسی اینها را به تو یاد داد؟
حضرت در ادامه فرمود ای بنده خدا، تویی که خودت را درست نشناخته‌ای و معجزات وجودی خودت هنوز برایت آشکار نشده است، چگونه می‌خواهی معجزات خدای متعال و اسماء و صفات خالق را بدانی؟
این بخش از حدیث امیرالمؤمنین (ع) مربوط به بخش سوم سوره مرسلات است که راجع به نحوه آفرینش انسان‌ها ذکر شده است.
در حدیثی آمده که امام صادق (ع) نگاهی به قبرستان کردند و خطاب به یکی از اصحابشان به نام حَماد فرمودند اینجا محل سکونت اموات و مردگان است، سپس حضرت سرشان را برگرداندند و به سوی شهر نگاه کردند و فرمودند اینجا هم محله زندگان است، سپس آیات 25 و 26 سوره مرسلات را قرائت کردند.
در قرآن کریم خدای متعال نه مردگان قبرستان را، بلکه همین آدم‌های روی زمین و همین‌ها که زندگان حساب می‌شوند را دو دسته کرد، یک عده را فرمود اینها مرده‌اند، یک عده را هم فرمود اینها زنده‌اند، خدای متعال در آیه 52 سوره روم به پیامبر (ص) می‌فرماید «فَإِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ»، یعنی (تو نميتواني صداي خود را به گوش مردگان برساني، و نه سخنت را به گوش كران هنگامي كه روي ميگردانند).
خدای متعال در این آیه خطاب به پیامبر (ص) می‌فرماید تو نمی‌توانی به این‌هایی که مرده‌اند حرف بشنوانی، در حالی که اینها ظاهراً زنده‌اند.
از این آیه می‌شود استفاده کرد و گفت روی زمین دو دسته آدم زندگی می‌کنند، یک دسته آدم‌هایی که مانند شهدا زنده هستند، آن‌هایی که به دعوت خدا و رسولش پاسخ دادند، آن‌هایی که با قرآن محشورند و ایمان حقیقی به قرآن دارند، آیه 70 سوره یس نشان می‌دهد اینها زنده‌اند، آیه 97 سوره نحل هم نشان می‌دهد آن‌هایی که ایمان دارند و عمل صالح انجام می‌دهند زنده‌اند.
امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید برخی‌ها خودشان را عالم می‌دانند اما عالم نیستند، چرا که علم را از دیگران به چپاول برده و کپی کرده‌‌اند، در پایان هم می‌فرماید صورت اینها مانند صورت انسان و قلبشان مانند قلب حیوان است، اینها مرده زنده‌نما هستند.
بنابراین آیه 26 سوره مرسلات هم مرده‌های قبرستان و هم زنده‌های شهرها را شامل می‌شود، یعنی زنده‌های شهرها هم به دو قسمت تقسیم می‌شوند که یک عده‌شان مرده و یک عده‌شان زنده هستند.
نقل شده وقتی امیرالمؤمنین (ع) از جنگ صفین برمی‌گشتند، به قبرستان قدیمی و معروف نجف رفتند و فرمودند اینجا شهر مردگان است، بعد از آنجا کوفه را نشان دادند و سپس آیات 25 و 26 سوره مرسلات را قرائت کردند.
در روایت دیگری هم آمده امیرالمؤمنین (ع) به قبرستان نگاه کردند و فرمودند اینجا جایگاه مردگان است و سپس به خانه‌هایی که مردم در آن‌ها زندگی می‌کردند نگاه کردند و فرمودند اینجا جایگاه و کِفات زندگان است.
در بخش بعدی سوره مرسلات خدای متعال در آیات 29، 30، 31، 32، 33 و 34 می‌فرماید «انْطَلِقُوا إِلَى مَا كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ، انْطَلِقُوا إِلَى ظِلٍّ ذِي ثَلَاثِ شُعَبٍ، لَا ظَلِيلٍ وَلَا يُغْنِي مِنَ اللَّهَبِ، إِنَّهَا تَرْمِي بِشَرَرٍ كَالْقَصْر، كَأَنَّهُ جِمَالَتٌ صُفْرٌ، وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبِينَ»، یعنی (برويد به سوى همان چيزى كه آن را تكذيب می‌کردید، برويد به سوى آن دود سه شاخه، نه سايهدار است و نه از شعله آتش حفاظت مى‌كند، دوزخ چون كاخى بلند شراره مىافكند، گويى شترانى زرد رنگند، آن روز واى بر تكذيب‌كنندگان).
خدای متعال در این آیات به مکذبین می‌فرماید روانه شوید به جایی که آن را تکذیب می‌کردید، روانه شوید به سراغ آن سایه مرگبار و سوزاننده‌ای که دارای سه شعبه است، سایه‌ای ندارد که شما به آن پناه ببرید و از شعله‌های آتش آن هم نمی‌توانید در امان باشید، این شعله‌ها مانند قصر و ساختمان بلند زبانه می‌کشند، از یک نگاه هم این شعله‌های آتش مانند شتران سرخ‌مو هستند، در این شرایط وای بر آن کسانی که تکذیب‌کننده‌اند.
خدای متعال در آیات 40 به بعد سوره واقعه می‌فرماید اصحاب شمال در قیامت در میان بادهای سوزاننده مرگ‌آور قرار می‌گیرند، در میان سایه‌ای که سوزاننده است، نه خنکی دارد و نه جای کریمانه‌ای است که بشود آنجا زندگی کرد، آن‌هایی که در این شرایط قرار می‌گیرند در دنیا در ناز و نعمت زندگی می‌کردند، در دنیا که بودند برای گناهان بزرگ خیلی انگیزه داشتند، حال این گناه بزرگ می‌تواند شرک، دروغ، غیبت یا قتل باشد، مانند همین اصراری که اکنون صهیونیست‌ها بر انجام گناهان بزرگ دارند.
در ادامه این آیات آمده اینها می‌گفتند ما می‌میریم و خاک می‌شویم، مگر می‌شود دوباره سرپا شویم و کسی بیاید از ما بازخواست کند؟ یعنی قیامت را تکذیب می‌کردند، اینها می‌گفتند پدران ما که در ایام قدیم مرده‌اند، آیا دوباره زنده می‌شوند؟
خدای متعال به پیامبر (ص) می‌فرماید ای فرستاده ما به مردم بگو اولین و آخرین شما در قرارگاه روز رستاخیز جمع خواهید شد، ای گمراهانی که همه چیز را تکذیب می‌کنید، در قیامت خوراک شما از شجره خبیثه زَقّوم است و مجبور می‌شوید از میوه‌های زقوم که بسیار شکنجه‌آور و دردناک است بخورید و شکم‌هایتان از آن‌ها انباشته شود.
این زقوم مصداق ظلم، گناه، بدی و امثال آن است که گناهکاران در دنیا داشته و در قیامت تبدیل به شجره زقوم و میوه‌های کشنده آن می‌شود.
نوشیدنی اینها هم شراب‌های سوزانی است که وقتی آن را می‌خورند درونشان را به آتش می‌کشد، اما همان شراب کشنده را مانند شترهایی که تشنه‌اند، به صورت حریص‌وار می‌نوشند.
در ادامه نیز خداوند فرموده این نُزُل گنهکاران در رستاخیز است، نُزُل به معنای اولین پذیرایی است که صاحبخانه از مهمان انجام می‌دهد، اولین پذیرایی برای جهنمیان آب سوزاننده است.
در پایان نیز خداوند می‌فرماید ما شما را آفریدیم، چرا تصدیق نکردید، چرا جزو مکذبین شدید که اینهمه وزر و وبال در قیامت برای شما پیش بیاید؟
امام صادق (ع) فرمودند وقتی آدم‌های گنهکار از عطش و تشنگی شدید می‌خواهند به جایی پناه ببرند تا از تشنگی نجات پیدا کنند، به آن‌ها گفته می‌شود پناه ببرید به همان چیزهایی که تکذیب می‌کردید.
یکی از مصادیقی که اینها تکذیب می‌کردند امیرالمؤمنین (ع) است، در قیامت به تکذیب کنندگان امیرالمؤمنین (ع) می‌گویند همه چیز شما به علی (ع) وابسته است، اگر علی (ع) شما را تحویل گرفت شما اهل نجات خواهید بود، اگر علی (ع) دست رد به سینه شما زد، شما دیگر هیچ پناهی ندارید.
اینها وقتی به سراغ امیرالمؤمنین (ع) می‌آیند، چون در دنیا ارتباطی با آن حضرت نداشته و امیرالمؤمنین (ع) را قبول نداشته‌اند، امامت آن حضرت را نپذیرفتند و حق او را نادیده گرفتند، وقتی به سراغ حضرت می‌آیند به آن‌ها گفته می‌شود بروید زیر آن دود به آسمان پر کشیده‌ای که دارای سه شعبه است، یعنی به سوی آن جهنم فورانی بروید که سه شعبه دارد.
این حدیث در بحارالانوار آمده است که در قیامت می‌گویند در دنیا با هر کس که بودید اکنون هم بروید با آن‌ها باشید.
مرحوم مجلسی در بیان دیگری نقل کرده است که در قیامت به تکذیب‌کنندگان امیرالمؤمنین (ع) می‌گویند بروید در زیر سایه همان کسانی باشید که در دنیا آن‌ها را پذیرفته بودید.