نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در جلسه تفسیر قرآن کریم گفت: ۷۰ فضیلت است که خداوند آن‌ها را فقط در مورد امیرالمؤمنین (ع) به کار برده است.
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در جلسه 83 تفسیر قرآن کریم که در تاریخ 14 آبان 1403 در مسجد شیخ‌الاسلام برگزار شد، در شرح سوره مجادله اظهار کرد: خدای متعال در آیه 11 سوره مجادله می‌فرماید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قِيلَ لَكُمْ تَفَسَّحُوا فِي الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا يَفْسَحِ اللَّهُ لَكُمْ وَإِذَا قِيلَ انْشُزُوا فَانْشُزُوا يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»، یعنی (اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون به شما گفته شود در مجالس جاى باز كنيد پس جاى باز كنيد تا خدا براى شما گشايش حاصل كند و چون گفته شود برخيزيد پس برخيزيد خدا رتبه كسانى از شما را كه گرويده و كسانى را كه دانشمندند بر حسب درجات بلند گرداند و خدا به آنچه مى‌كنيد آگاه است).
خدای متعال در این آیه می‌فرماید ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر به شما گفته شد در مجالسی که نشسته‌اید، وقتی افراد دیگری وارد می‌شوند و جا کم است، یا وقتی نشسته‌اید و تکیه کرده‌اید، پیرزن و پیرمردی وارد می‌شوند و بیشتر از شما احتیاج به این تکیه‌گاه دارند، برای اینها جا باز کنید و زمینه راحتی‌شان را فراهم کنید، در این صورت خدا هم برای شما گشایش قرار می‌دهد، این معامله با خداست.
در ادامه این آیه آمده خدا به کسانی از شما که ایمان دارید و اهل علم هستید، درجات عنایت می‌کند، هر کاری هم که می‌کنید خدا کار شما را می‌بیند و از همه ریزه‌کاری‌های آشکار و پنهان کارتان خبر دارد.
علی‌بن‌ابراهیم، صاحب تفسیر قمی، در خصوص آیه 11 سوره مجادله گفته است که پیامبر (ص) وقتی مردم وارد مسجد می‌شدند همه بر می‌خاستند، خدا آن‌ها را از برخاستن نهی کرد و فرمود به‌جای اینکه برخیزید جا باز کنید که هر کس سر جای خودش قرار بگیرد و مردم راحت باشند، هر وقتی به شما گفتند برخیزید، آن وقت بلند شوید.
در حدیث آمده است اگر کسی وارد مجلسی شد به جای اینکه بگوید من حتما باید در فلان‌جا بشینیم، رضایت بدهد تا در همان جایی که وجود دارد بنشیند و دائم اصرار بر جای مخصوص نداشته باشد، همیشه خدا و ملائکه خدا بر او صلوات می‌فرستند تا از جایش بلند شود، اگر در همان جایی که وجود دارد بنشیند مورد لطف خدا قرار می‌گیرد و تا آن لحظه‌ای که از جایش بلند شود عنایت و لطف خدا شامل حالش می‌شود.
روایت دیگری که درباره ادب نشستن در مجالس وجود دارد، این است که امام صادق (ع) فرمودند رسول خدا (ص) اکثرا رو به قبله می‌نشستند؛ این‌گونه نیست که فقط موقع نماز رو به قبله باشیم، در طول زندگی هر کجا که هستیم تا جایی که ممکن است باید رو به قبله بنشینیم.
باید همه فکر، ذکر، قلب و اعمالمان رنگ و بو و جهت قبله داشته باشد، قبله قلب‌ها هم خداست، همیشه قلب‌ها باید جهت خدایی داشته باشند.
در آداب نشست و برخاست در حدیث آمده است که خوب است وقتی آدم‌هایی دور هم جمع می‌شوند و در مجلسی با هم می‌نشینند، به اندازه یک ذراع بینشان فاصله باشد تا گرما و فشار جمعیت آن‌ها را اذیت نکند.
در روایات آمده سه گروه هستند که در روز قیامت شفاعت می‌کنند و شفاعتشان مورد پذیرش قرار می‌گیرد، دسته اول انبیاء، دسته دوم علما و دسته سوم شهدا هستند، شهدا فرصتی هستند که باید قدرشان را بدانیم و اقدامات شایسته‌ای به نیتشان انجام بدهیم تا توجهشان را جلب کنیم تا هوای ما را داشته باشند.
امروز کمک به مردم غزه و لبنان، به معنای همراهی و همدلی با شهداست، چقدر این روزها می‌شنویم که بانوان در اقصی‌نقاط کشور و همچنین در استان قزوین طلاهای گران‌قیمت خود را به نیت مردم مظلوم و آواره لبنان و غزه اهدا می‌کنند، این کارها ماندگار است و به زندگی انسان برکت می‌دهد و به منزله همنوایی با شهداست.
در ابتدای آیه 11 سوره مجادله خداوند ایمان‌آورندگان را مورد خطاب قرار داده است، هر «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» یک تکلیف، وظیفه و رسالتی را بر عهده ما می‌گذارد، در این آیه نیز خداوند تکلیف و رسالت نشست و برخاست در مجالس را بر عهده ما گذاشته است و این به معنای هوای همدیگر را داشتن و برای یکدیگر احترام قائل شدن است.
رزمندگان جنگ بدر احترام خاصی داشتند، پیامبر (ص) هم توقع داشتند دیگران حرمت اینها را داشته باشند، یک روز همه در مسجد کنار هم نشسته بودند و جا کم بود، تعدادی از این رزمندگان سرافراز وارد مسجد شدند، چون جا کم بود کسی به خودش زحمت نداد که برای اینها جا باز کند، سپس حضرت دستور داده و فرمودند برخیزید تا برای این رزمندگان جا باز شود.
برخی‌ها در چهره و رفتارشان واکنش منفی نشان دادند، به این معنا که چرا پیامبر (ص) ما را بلند کرد تا دیگران بنشینند، در چنین فضایی آیه 11 سوره مجادله نازل شد، به این معنا که خداوند می‌خواهد به ما بگوید قبل از اینکه کسی به شما بگوید برخیزید، خودتان برای جا باز کردن برای دیگران آماده باشید و برای پیرها، علما و رزمندگان حرمت قائل باشید، این به معنای معامله با خداست، در صورت انجام این کار، خدا برای شما در همه جهات زندگی گشایش قرار می‌دهد.
مبادا تصور کنید اگر انتهای مجلس بنشینید کوچک می‌شوید، آن کسی که آدم‌ها را بالا می‌برد و به آن‌ها عظمت می‌بخشد، خداست.
خدای متعال در آیه 12 سوره مجادله می‌فرماید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً ذَلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَأَطْهَرُ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ»، یعنی (اى كسانى كه ايمان آوردهايد هرگاه با پيامبر خدا گفت‌وگوى محرمانه مى‌كنيد پيش از گفت‌وگوى محرمانه خود صدقهاى تقديم بداريد اين كار براى شما بهتر و پاكيزه تر است و اگر چيزى نيافتيد بدانيد كه خدا آمرزنده مهربان است).
خدای متعال در این آیه می‌فرماید وقتی بنا می‌گذارید با رسول خدا (ص) نجوا کنید، پیش از این گفت‌وگوی محرمانه صدقه بدهید، خیرتان در این است؛ قرآن راجع به نماز جمعه نیز این گونه با ما صحبت می‌کند و در آیه 9 سوره جمعه می‌فرماید اگر بدانید این برای شما بهتر است و خیرتان در این است که در جمعه به سوی ذکر خدا بشتابید.
خدای متعال در آیه 12 سوره مجادله می‌فرماید اگر پیش از گفت‌وگوی خصوصی با پیامبر (ص) صدقه بدهید، این برای شما بهتر است و پاک‌کننده است، اگر هم صدقه نداشتید که بدهید خدا می‌بخشد و شما را مورد مغفرت قرار می‌دهد.
در آن ایام شرایطی بود که خیلی‌ها تصور می‌کردند هر وقت خواستند می‌توانند بروند وقت پیامبر (ص) را بگیرند، و نزد مردم هم این‌طور نشان می‌دادند که ما در نزد پیامبر (ص) قرب و منزلت داریم، این گونه بود که فقرا دلشان می‌گرفت و نسبت به ثروتمندان کینه به دل می‌گرفتند، وقتی این قانون گذاشته شد، یعنی ای آدم‌های پولدار شما صدقه بدهید، این به نفع شماست، اولا حالت کبر و غرور و سوءاستفاده از مجالست با پیامبر (ص) به سوی شما نمی‌آید، دوما اگر کسی وابسته به پول و مال دنیاست، صدقه باعث می‌شود از مال دنیا دل بکند و پاک شدن از وابستگی به مال دنیا اتفاق می‌افتد.
همچنین این پول و صدقه بین فقرا تقسیم می‌شود، همان فقرایی که به شما به حالت کینه نگاه می‌کردند، وقتی ببینند پول شما معیشت و زندگی آن‌ها را تأمین می‌کند، این کینه و عداوت از دلشان پاک می‌شود، بنابراین از این قانون خیر و برکت می‌بارد.
حال اگر ضرورت داشت که یک نفر خدمت پیامبر (ص) برسد و پولی هم نداشت که صدقه بدهد، در این مورد هم خدا غفور و رحیم است و سخت نمی‌گیرد.
در رابطه با این معنا در حدیث آمده است که وقتی می‌خواهید برای گفت‌وگوی خصوصی به محضر پیامبر (ص) وارد شوید، پیش از آن صدقه بدهید، فقط امیرالمؤمنین (ع) به این آیه عمل کرد، غیر از امیرالمؤمنین (ع) احدی به این آیه عمل نکرد.
در یک حدیث خیلی طولانی و مفصل، امیرالمؤمنین (ع) 70 فضیلت برای خودش بیان می‌کند و می‌فرماید این 70 فضیلت فقط متعلق به من است، یکی از این فضائل همین عمل به آیه 12 سوره مجادله است.
در حدیث داریم که این آیه اختصاص به امیرالمؤمنین (ع) دارد، امیرالمؤمنین (ع) یک دینار داشت، این دینار را به صرافی برد و تبدیل به 10 درهم کرد، هر کدام از این یک درهم‌ها را پیش از دیدار با پیامبر (ص) صدقه داد، سپس این آیه نسخ شد، هیچ کس نه قبل از امیراالمؤمنین (ع) و نه بعد از امیرالمؤمنین (ع) این کار را انجام نداد، یعنی این آیه مختص حضرت بود، حتی ثروتمندان هم به این آیه عمل نکردند.
امیرالمؤمنین (ع) فرمودند زمانی که این آیه نازل شد من یک دینار داشتم که آن را به صرافی برده و تبدیل به 10 درهم کردم، با این 10 درهم 10 بار خدمت پیامبر (ص) رسیدم، هر بار می‌خواستم خدمت رسول‌الله (ص) برسم یک درهم صدقه می‌دادم، اطرافیان به جای اینکه بگویند علی (ع) به این آیه عمل می‌کند، شروع به بدبینی، سوءظن و ناراحتی کردند، گویا حسادت می‌کردند من مقرب پیشگاه رسول خدا (ص) هستم.
منافقین گفتند گویا علی (ع) دست‌بردار نیست و پیوسته در حال انجام این کار است، آن‌ها ناراحت بودند و می‌گفتند علی (ع) دائم با پسرعمویش در حال رفت‌وآمد است، خدا با آیه 13 سوره مجادله، آیه 12 را نسخ کرد و این حکم را برداشت.
خدای متعال در آیه 13 سوره مجادله می‌فرماید «أَأَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَاتٍ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَتَابَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ»، یعنی (آيا ترسيديد كه پيش از گفت‌وگوى محرمانه خود صدقههايى تقديم داريد و چون نكرديد و خدا هم بر شما بخشود پس نماز را برپا داريد و زكات را بدهيد و از خدا و پيامبر او فرمان بريد و خدا به آنچه می‌كنيد آگاه است).
امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید وقتی این آیه نازل شد رسول خدا (ص) فرمود برای هر دیدار یک دینار در نظر بگیریم، من عرض کردم برای هر دیدار یک درهم در نظر بگیریم، اما در نهایت دیدیم مردم طاقت هیچ کدام از اینها را نداشتند و خدا وقتی این را دید آیه را نسخ کرد؛ حتی امیرالمؤمنین (ع) یک مشت جو یا قدری خرما را به‌عنوان صدقه پیشنهاد دادند، اما باز مردم به آن عمل نکردند.
خدای متعال در آیه 13 سوره مجادله فرموده آیا می‌ترسید فقیر شوید که صدقه نمی‌دهید تا خدمت پیامبر (ص) مشرف شوید؟ چون به آن عمل نکردید، خدا آن را به شما بخشید، نماز را به پا دارید، زکات بدهید، خدا و پیامبرش را اطاعت کنید، خدا به اعمال شما آگاه است.
در حدیث آمده امیرالمؤمنین (ع) فرموده خدا به وسیله من این تکلیف را از سر مردم برداشت، چون برای آن‌ها سنگین بود، البته برخی‌ها هم پولدار بودند اما خرج‌کننده پول نبودند، خدا صحابه را با این آیه امتحان کرد، اما آن‌ها آن را پشت گوش انداختند، به طوری که هیچ کس دیگر نزد پیغمبر (ص) نمی‌رفت، من 10 دینار داشتم و آن را 10 قسمت کردم و 10 بار نزد پیامبر (ص) رفتم، خدا توبه کرد و قانون را نسخ کرد.
در رابطه با توبه لازم است بدانیم که هر توبه‌ای که رخ می‌دهد، سه اتفاق روی می‌دهد، یک اتفاق این است که خدا به ما روی می‌آورد و با نظر لطفش ما را نگاه می‌کند تا توبه کنیم، وقتی خدا به ما نگاه کرد به دل ما می‌رسد که اراده کرده و توبه کنیم، وقتی توبه کردیم بار دیگر خدا به دل ما نگاه می‌کند و توبه ما را می‌پذیرد.
خدای متعال در آیه 13 سوره مجادله می‌فرماید خدا به مسلمان‌ها رو نشان داد و فرمود من شما را می‌پذیرم، حال اگر اینها لیاقت داشته باشند می‌گویند خدایا ما اشتباه کردیم، ما دلمان می‌خواهد همان طوری که تو می‌خواهی عمل کنیم، امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید وقتی من به آیه 12 سوره مجادله عمل کردم، خدا به مسلمان‌ها لطف کرد، اگر هیچ کس به این آیه عمل نمی‌کرد، عذاب نازل می‌شد.
خیلی در روایات داریم که اگر مؤمنین در حال رکوع نبودند، اگر طفل‌های شیرخوار نبودند، اگر برخی حیوانات نبودند، خدا عذاب نازل می‌کرد، پس معلوم می‌شود همه ما مدیون آن‌هایی هستیم که نماز شب می‌خوانند، اهل ذکرند، اهل درستی، صداقت و پاکی هستند، اینها باعث می‌شوند عذاب از دیگران هم برداشته شود.
امیرالمؤمنین (ع) در حدیثی فرمودند وقتی آیه 12 سوره مجادله نازل شد، رسول خدا (ص) مرا صدا کرد و فرمود علی جان ما چه نرخی برای گفت‌وگوهای خصوصی در نظر بگیریم؟ من مدنظرم یک دینار است، امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند که من به رسول خدا (ص) عرض کردم مردم طاقت یک دینار را ندارند، خرما یا جو در نظر بگیریم، پیامبر (ص) فرمود تو خیلی کم در نظر می‌گیری، سپس من 10 بار هر بار با یک درهم خدمت رسول الله (ص) شرفیاب شدم، اما مردم به این قانون عمل نکردند و در ادامه نیز با آیه 13 سوره مجادله این حکم برداشته شد.
خدای متعال در آیه 13 سوره مجادله فرموده آیا می‌ترسید و نگران هستید که برای جلسات خصوصی با پیامبر (ص) صدقه بدهید و فقیر شوید؟ حالا که انجام ندادید و خدا به شما روی آورد تا توبه کنید، بروید که خدا توبه‌تان را بپذیرد، پس نماز را اقامه کنید، زکاتتان را بپردازید، مطیع خدا و رسول خدا (ص) باشید، هر کاری می‌کنید خدا از همه زوایای کار شما با خبر است.
ابن‌عباس می‌گوید هیچ آیه‌ای در قرآن نازل نشده که ایمان‌آورندگان را مورد خطاب قرار دهد، مگر اینکه در رأس آن‌ها و شریف‌ترین عمل‌کنندگان به آن آیه امیرالمؤمنین (ع) باشد.
خدا اصحاب رسولش را مورد عتاب قرار داده و فرموده پس شما کجا هستید؟ اما هیچ کجا امیرالمؤمنین (ع) را عتاب نکرده و فقط حضرت را به خیر یاد کرده است، هر کجا کلمه «یا ایها الذین آمنوا» هست، جایگاه امیرالمؤمنین (ع) محفوظ است.
در صفحه 574 کتاب شریف خصال به نقل از امیرالمؤمنین (ع) آمده است خدا در 70 جا فقط مرا ستایش کرده است، بیست و چهارمین جایی که فقط من مورد ستایش قرار گرفته‌ام، در رابطه با آیه 12 سوره مجادله است، آیا اینکه در آیه 13 سوره مجادله حرف از توبه به میان آمده است، اگر گناهی رخ نداده بود، توبه معنایی داشت؟ پس معلوم می‌شود کلام خدا زمین مانده بود.
خدای متعال در آیه 14 سوره مجادله می‌فرماید «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ تَوَلَّوْا قَوْمًا غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مَا هُمْ مِنْكُمْ وَلَا مِنْهُمْ وَيَحْلِفُونَ عَلَى الْكَذِبِ وَهُمْ يَعْلَمُونَ»، یعنی (آيا نديدهاى كسانى را كه قومى را كه مورد خشم خدايند به دوستى گرفتهاند آن‌ها نه از شمايند و نه از ايشان و به دروغ سوگند ياد مى‌كنند و خودشان هم مىدانند).
چقدر قرآن یهودشناسی به ما ارائه می‌دهد، قرآن هم نفاق‌شناسی و هم یهودشناسی را به ما ارائه می‌دهد، برای مثال برای نماز جمعه تأکید شده در رکعت اول سوره جمعه و در رکعت دوم سوره منافقون قرائت شود، برای اینکه هر هفته باید این دشمنان خارجی و داخلی رصد شوند.
خدای متعال در آیه 14 سوره مجادله می‌فرماید آیا نمی‌بینی کسانی را که ولایت کسانی را می‌پذیرند که خدا به آن‌ها غضب کرده است، آن‌هایی که در اشد غضب و لعنت خدا هستند، طبق آیات و روایات فراوان یهودی‌ها هستند، خداوند می‌فرماید نمی‌بینید آن‌هایی را که به یهودی‌ها روی می‌آورند، به یهودی‌ها امید می‌بندند، به هیئت حاکمه آمریکا که منشأ جوشش یهودی و صهیونیستم است اعتماد می‌کنند و فکر می‌کنند باید با آن‌ها صحبت کرد و با آن‌ها همراه شد و در مقابلشان تسلیم بود و با این شیوه جلوی خطر را گرفت.
چقدر ما احتیاج داریم این آیات را هر روز ببینیم، خدا در این آیه فرموده نمی‌بینید کسانی را که اصرار دارند دنبال کسانی باشند که مغضوب علیهم هستند؟ اینها به جای دوری از دشمنان، به فکر نزدیکی به آن‌ها هستند، این‌هایی که دل به اینان بسته‌اند، از شما نیستند، آن‌ها حتی به درد همان اربابانشان هم نمی‌خورند، اینها آگاهانه و دانسته دروغ می‌گویند و منافقند.
منافقین همان جماعتی هستند که وقتی به دشمنان ما می‌رسند می‌گویند ما با شما هستیم، وقتی هم به مردم مؤمن برخورد می‌کنند می‌گویند ما با مردم هستیم، قرآن می‌گوید اینها نه با مؤمنین هستند و نه به درد دشمنان و مغضوبین خدا می‌خورند.
این معنا در آیه 51 سوره مائده نیز آمده است، خدای متعال در این آیه فرموده است «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ»، یعنی (اى كسانى كه ايمان آوردهايد يهود و نصارى را دوستان خود مگيريد كه بعضى از آنان دوستان بعضى ديگرند و هر كس از شما آن‌ها را به دوستى گيرد از آنان خواهد بود آرى خدا گروه ستمگران را راه نمى‌نمايد).
خدای متعال در این آیه می‌فرماید یهود و نصاری را ولی خود نگیرید، اینها با هم هستند، منظور از نصاری در این آیه کسانی از جنس بایدن، ترامپ، استکبار آمریکایی و مکاران انگلیسی هستند، اینها حتی اگر در اسم مسیحی باشند، اما حقیقتا صهیونیست‌اند.
خدای متعال در این آیه می‌فرماید قرآن تکلیف مسیحیان مؤمن را جدا می‌کند، قرآن اکثریت مسیحیان را مسیحیان دارای آمادگی و مسیحیان مؤمن معرفی می‌کند و می‌فرماید مسیحیان صهیونیست با یهودی‌ها هستند.
خدای متعال در آیه 51 سوره مائده می‌فرماید هر کس از شما ولایت آن‌ها را بپذیرد، با آن‌ها هماهنگ باشد، به آن‌ها دل ببندد، از آن‌ها بترسد و به آن‌ها احترام بگذارد، هر کس این گونه باشد و از این جنس باشد این را خودی نبینید، این جزو آن‌هاست.