نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در جلسه تفسیر قرآن کریم به بیان این مسئله پرداخت که در قیامت آدم‌ها را نسبت به کارهای خوب و بدشان آگاه می‌کنند، هر چند که انسان‌ها آن کارها را فراموش کرده باشند.
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در جلسه 77 تفسیر قرآن کریم که در تاریخ 25 شهریور 1403 در مسجد شیخ‌الاسلام برگزار شد، در شرح سوره مجادله اظهار کرد: خدای متعال در آیه 6 سوره مجادله می‌فرماید «يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا أَحْصَاهُ اللَّهُ وَنَسُوهُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ»، یعنی (روزى كه خداوند همه آنان را بر مىانگيزد و به آنچه كردهاند آگاهشان مىگرداند خدا كارهايشان را برشمرده است و حال آنكه آن‌ها آن را فراموش كردهاند و خدا بر هر چيزى گواه است).
در این آیه آمده روزی که خدا همه را مبعوث و محشور می‌کند، قیامت به پا می‌شود و همه حاضر می‌شوند، خدا همه انسان‌ها را به کارهایی که کرده‌اند متنبه و آگاه می‌کند و به همه نشان می‌دهد که چه کارهایی کرده‌اند، خدا کارهای آن‌ها را یکی یکی برمی‌شمارد، در حالی که آدم‌ها کارهایشان را فراموش کرده‌اند، خدا بر هر چیزی اشراف و احاطه دارد.
در قرآن کریم آیات بسیاری داریم که با این آیه مرتبط هستند و در این فضا صحبت می‌کنند، برای مثال خدای متعال در آیه 284 سوره بقره می‌فرماید «لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَإِنْ تُبْدُوا مَا فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحَاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ»، یعنی (آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمين است از آنِ خداست و اگر آنچه در دل‌هاى خود داريد، آشكار يا پنهان كنيد، خداوند شما را به آن محاسبه مىكند؛ آنگاه هر كه را بخواهد مىبخشد، و هر كه را بخواهد عذاب مىكند، و خداوند بر هر چيزى تواناست).
خدای متعال در این آیه می‌فرماید هر چه در زمین و آسمان است متعلق به خداست، هر چیزی را در دلتان پنهان کنید یا هر کاری را آشکار کنید، این برای شما پنهان است، برای خدا پنهان معنایی ندارد، همه چیز برای خدا آشکار است، خدا بر اساس حکمت و معیارهای الهی برخی‌ها را مورد غفران قرار می‌دهد و بعضی‌ها را عذاب می‌کند، خدا بر هر چیزی قادر و تواناست.
خدای متعال در آیات 6 و 7 سوره حج می‌فرماید «ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّهُ يُحْيِي الْمَوْتَى وَأَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، وَأَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ»، یعنی (این آثار قدرت دلیل است که خدا حق است و هم او البته مردگان را زنده خواهد کرد و او محققا بر هر چیز تواناست، و محققا ساعت قیامت بی‌هیچ شک بیاید و خدا به یقین مردگان را از قبرها برانگیزد).
خدای متعال در این آیات می‌فرماید خدا همه مردگان را زنده می‌کند، او می‌تواند هر کاری را انجام دهد، ساعت مشخص قیامت در حال آمدن است، هر که در قبرهاست مبعوث می‌شود.
خدای متعال در آیات 49 و 50 سوره واقعه می‌فرماید «قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ، لَمَجْمُوعُونَ إِلَى مِيقَاتِ يَوْمٍ مَعْلُومٍ»، یعنی (بگو اولين و آخرين، همگي در موعد روز معيني جمع ميشوند).
خدای متعال در این آیات می‌فرماید اولین و آخرین در آن وعده‌گاه مشخص یعنی روز قیامت جمع می‌شوند.
خدای متعال در آیه 87 سوره نساء می‌فرماید «اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَيَجْمَعَنَّكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لَا رَيْبَ فِيهِ وَمَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثًا»، یعنی (خدای یگانه، هیچ خدایی جز او نیست؛ محققاً همه شما را در روز قیامت که شک در آن نیست جمع آورد، و کیست که راست‌تر از خدا سخن گوید؟).
در این آیه آمده خدا که جز او خدایی نیست حتما همه شما را در قیامت جمع می‌کند، شکی در این نیست، از خدا راستگوتر چه کسی است؟ مبادا در این فرمایش خدا شک کنید.
خدای متعال در آیه 30 سوره آل‌عمران می‌فرماید «يَوْمَ تَجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَوْ أَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ أَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ اللَّهُ نَفْسَهُ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ»، یعنی (روزی که هر کس آنچه را از کار نیک انجام داده و آنچه را از کار زشت مرتکب شده حاضر شده می‌یابد، و آرزو می‌کند که ای کاش میان او و کارهای زشتش زمان دور و درازی فاصله بود. و خدا شما را از عذاب خود برحذر می‌دارد؛ و خدا به بندگان مهربان است).
خدای متعال در این آیه می‌فرماید در قیامت که همه مبعوث می‌شوند، آن روز هر کس هر خیری انجام داده آنجا اعمالش مجسم می‌شود، هر کار بدی هم که کرده مجسم می‌شود، آدم‌ها در آنجا وقتی کار بدشان را می‌بینند آرزو می‌کنند که ای کاش بین آن‌ها و این کار بد فاصله زیادی وجود داشت.
خدای متعال در آیه 103 سوره هود می‌فرماید «إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِمَنْ خَافَ عَذَابَ الْآخِرَةِ ذَلِكَ يَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَذَلِكَ يَوْمٌ مَشْهُودٌ»، یعنی (قطعا در اين يادآوري‌ها براى كسى كه از عذاب آخرت مىترسد عبرتى است آن روز روزى است كه مردم را براى آن گرد مىآورند و آن روز روزى است كه جملگى در آن حاضر مىشوند).
خدای متعال در این آیه می‌فرماید قیامت روزی است که مشهود و آشکار است و همه چیز مشخص است.
خدای متعال در آیات 7 و 8 سوره زلزال می‌فرماید «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ، وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ»، یعنی (پس هر كه هموزن ذرهاى نيكى كند نتيجه آن را خواهد ديد، و هر كه هموزن ذرهاى بدى كند نتيجه آن را خواهد ديد).
خدای متعال در این آیات می‌فرماید کوچک‌ترین اعمال خوب و بد در قیامت به چشم می‌آید و نتیجه آن دیده خواهد شد.
در آیه 4 سوره زلزال آمده است «يَوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا»، یعنی (آن روز است كه زمين خبرهاى خود را باز گويد)، پیامبر (ص) در حدیثی راجع به این آیه فرموده‌اند می‌دانید خبرهایی که زمین در روز قیامت بیان می‌کند چه چیزهایی هستند؟ اخبارش این است که راجع به هر مرد و زنی شهادت می‌دهد که چه کار کرده و در چه روزی این کار را کرده‌اند.
زمین خبررسان خداست و همه چیز در دستگاه خدا ثبت و ضبط می‌شود، چیزی که خدا ضبط می‌کند به معنای تجسم اعمال است.
رسول اکرم (ص) فرموده‌اند چهار کار هست که هر کس به این کارها عمل کند روز فزع اکبر (یعنی روزی که همه مبعوث می‌شویم) در امان خواهد بود، نخست اینکه وقتی خدا چیزی به او می‌دهد بگوید الحمدالله، دوم اینکه اگر مرتکب گناهی شد بگوید استغفرالله، سوم اینکه اگر مصیبتی بر او پیش آمد بگوید انا لله و انا الیه راجعون، چهارم اینکه اگر نیازی پیدا کرد اولین جایی که در می‌زند درب خانه خدا باشد و از هر چیزی که ترسید و نگران شد ملجأ و پناهگاهش را خدا ببیند.
وقتی روز قیامت می‌شود کارهایی که در دنیا آن‌ها را جدی نگرفته‌ایم، بسیار بزرگ و برجسته می‌شوند، امام صادق (ع) فرمودند هر کس دنیا برایش از آخرت مهم‌تر باشد، یعنی به جای آخرت، اولویت را به دنیا بدهد، روزی که همه محشور می‌شوند، او کور محشور خواهد شد.
خدای متعال در آیات 124 به بعد سوره طه می‌فرماید چنین کسی می‌گوید خدایا چرا مرا کور محشور کردی؟ قرار بود من بصیر باشم، خدا به او می‌فرماید آیات و نشانه‌های ما برای تو آمد، اما تو آن‌ها را به فراموشی سپردی، حالا هم خدا تو را به حال خودت می‌گذارد، اگر خدای بصیر کسی را به حال خودش بگذارد، او کور می‌شود، چون بصیرت انسان‌ها ریشه‌اش در بصیر بودن خداست.
همچنین اگر خدای سمیع انسان‌ها را به حال خودشان بگذارد، انسان‌ها کر می‌شوند، برای اینکه شنیدن انسان‌ها تجلی سمیع بودن خدای متعال است.
بنابراین اینکه برخی در قیامت کور محشور می‌شوند، این کوری قیامت ریشه در کوری انسان در دنیا دارد، کسی که در دنیا کور زندگی می‌کند، در قیامت هم کور محشور می‌شود.
خدای متعال در آیه 19 سوره رعد می‌فرماید «أَفَمَنْ يَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمَى إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ»، یعنی (پس آيا كسى كه مىداند آنچه از جانب پروردگارت به تو نازل شده حقيقت دارد مانند كسى است كه كوردل است تنها خردمندانند كه عبرت مىگيرند).
خدای متعال در این آیه فرموده آیا آن کسی که می‌داند و می‌فهمد که قرآن کریم از طرف پروردگار آمده و حق است، مثل آدمی است که کور است؟ بنابراین بر اساس این آیه آدم‌ها دو دسته می‌شوند، یک دسته کور و یک دسته بینا هستند، بینا کسی است که می‌فهمد قرآن از طرف خدا نازل شده و حق است، کسی هم که این را نمی‌فهمد کور است.
امام صادق (ع) فرموده‌اند هر کسی مسلمان‌ها را با 2 زبان و 2 چهره ملاقات کند، یعنی وقتی به آن‌ها می‌رسد اظهار علاقه و دوستی کند اما در دلش چیز دیگری باشد و پشت‌سر آن‌ها چیز دیگری بگوید، هر کس با مسلمان‌ها این طور رفتار کند، روز قیامت 2 زبان در دهانش است که این زبان‌ها شعله آتش هستند.
امام صادق (ع) در حدیث دیگری فرموده‌اند هر کس مالی را به ظلم برای خودش کند و این مال را به صاحبش برنگرداند، در روز قیامت گلوله‌ای از آتش را می‌خورد.
خدای متعال در آیه 10 سوره نساء می‌فرماید «إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا»، یعنی (در حقيقت كسانى كه اموال يتيمان را به ستم مى‌خورند جز اين نيست كه آتشى در شكم خود فرو مىبرند و به‌زودى در آتشى فروزان درآيند).
در این آیه آمده آن کسانی که مال یتیم را می‌خورند، جز آتش هیچ نمی‌خورند، این‌ها خودشان نمی‌فهمند که دارند آتش می‌خورند، این‌ها دارند درون خود را جهنم درست می‌کنند، در قیامت هم آتش جهنم را ملاقات می‌کنند.
امام صادق (ع) در حدیثی فرموده‌اند آن‌هایی که در دنیا تکبر می‌ورزند و خودشان را از همه بالاتر می‌دانند و برای دیگران ارزشی قائل نیستند، این‌ها در قیامت موجودات ریزی مانند مورچه می‌شوند، مردم این‌ها را لگد می‌کنند و این‌ها زیر پای مردم قرار می‌گیرند، این‌گونه خوار، تحقیر و عذاب می‌شوند، تا خدا حساب و کتاب بندگانش را تسویه کند این‌ها همچنان زیر پای مردم هستند.
اصبغ‌بن‌نباته می‌گوید سلمان (ره) به من گفت بیا با هم به قبرستان برویم، سلمان (ره) به من گفت پیامبر (ص) به من فرموده وقتی به وفاتت نزدیک می‌شوی میتی با تو صحبت خواهد کرد.
اصبغ می‌گوید وقتی با سلمان (ره) به قبرستان رفتیم سلمان (ره) شروع به حرف زدن با مردگان کرد، یکی از مردگان در عالم مکاشفه جواب سلمان (ره) را داد، سلمان (ره) از او پرسید وقتی مرگ به سراغت آمد چه اتفاقی افتاد و چه شد؟ آن مرده قصه‌ای طولانی تعریف کرد و هول و هراس مرگ را گزارش داد و در نهایت گفت وقتی اطرافیانم مرا در قبر گذاشتند و تصمیم گرفتند که برگردند، پشیمانی به سراغم آمد، نزد خودم گفتم کاش من هم مثل این‌ها می‌توانستم برگردم، همین که من کارم به اینجا رسید، کسی در قبر به من جواب داد این حرفت اینجا خریدار ندارد، از حالا تو در عالم برزخ هستی تا روزی که مبعوث شوی.
این مرده گفت من به کسی که این حرف را زد گفتم تو کیستی؟ گفت من منبه هستم، کارم این است که آدم‌ها را آگاه کنم، خدا به من مأموریت داده همه آدم‌ها را بعد از مرگشان بیدار کنم تا هر کاری که کرده‌اند را بنویسند.
این حدیث هم از رسول خدا (ص) و هم از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده که آدم‌ها در دنیا خوابند، وقتی مردند بیدار می‌شوند.
در ادامه آن مرده‌ای که با سلمان (ره) صحبت می‌کرد گفت این فرشته منبه کنار من نشست و گفت شروع به نوشتن اعمالت کن، من به او گفتم من که حواسم نیست و نمی‌توانم اعمالم را بشمارم، چه کنم؟ گفت خدا همه اعمالت را به خاطر دارد، حالا هم من به تو کمک می‌کنم که اعمالت را بنویسی، به او گفتم کاغذی ندارم که بنویسم، یک مرتبه دیدم گوشه‌ای از کفنم مانند ورقی از کاغذ شد و آن فرشته گفت روی این بنویس.
این مرده می‌گوید به فرشته گفتم حالا قلم از کجا بیاورم؟ گفت انگشتت قلم توست، گفتم جوهر این قلم را از کجا بیاورم؟ گفت آب دهانت جوهر این قلم است، سپس هر چه در دنیا انجام داده بودم را گفت و من نوشتم، هر کار ریز و درشتی که انجام داده بودم نوشته شد.
سپس آن فرشته این نوشته را از من گرفت و پای آن را مهر زد، همان نامه را به گردن من آویزان کرد، وقتی این نامه در گردن من قرار گرفت من از شدت سنگینی و سختی خیال می‌کردم همه کوه‌های زمین را به گردن من آویزان کرده‌اند، من به آن فرشته گفتم یا منبه، چرا با من این کار را کردی؟ گفت آیا قول پروردگارت را نشنیدی که فرمود پرونده عمل هر انسانی به گردنش آویخته می‌شود؟ کتابت را بخوان، همه حساب و کتابت همین است، همه اعمالت در این کتاب است، حالا با این نامه عمل در پیشگاه خدا قرار می‌گیری، سپس آن فرشته رفت.