نماینده ولیفقیه در استان قزوین در جلسه تفسیر قرآن کریم به بیان لزوم جاهلیتزدایی و رفتن به سراغ حدود الهی پرداخت.
آیتالله عبدالکریم عابدینی در جلسه 77 تفسیر قرآن کریم که در تاریخ 18 شهریور 1403 در مسجد شیخالاسلام برگزار شد، در شرح سوره مجادله اظهار کرد: خدای متعال در آیه 1 سوره مجادله فرموده است «قَدْ سَمِعَ اللَّهُ قَوْلَ الَّتِي تُجَادِلُكَ فِي زَوْجِهَا وَتَشْتَكِي إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ يَسْمَعُ تَحَاوُرَكُمَا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ»، یعنی (خدا گفتار زنى را كه در باره شوهرش با تو گفتوگو و به خدا شكايت میکرد شنيد و خدا گفتوگوى شما را مىشنود زيرا خدا شنواى بيناست).
وی ادامه داد: یعنی خدا صدای آن خانمی را شنید که با پیامبر (ص) درباره همسرش صحبت میکرد، وقتی پیامبر (ص) به او گفت هنوز درباره این موضوع آیهای نازل نشده است، شکایتش را نزد خدا آورد، خدا هم این گفتوگو را شنید.
امام جمعه قزوین عنوان کرد: ماجرا این بود که یک آقایی بر اساس رسم دوران جاهلیت به همسرش گفته بود تو شبیه مادر من هستی، در دوران جاهلیت رسم بود که اگر کسی این کلام را بر زبان جاری میکرد و اینگونه راجع به همسرش میگفت، این خانم تا ابد بر همسرش حرام میشد.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین بیان کرد: یک آقا این حرف را به همسرش گفته بود و بلافاصله از به زبان آوردنش پشیمان شده بود، سپس به همسرش گفت من خجالت میکشم نزد رسول خدا (ص) بروم و موضوع را با او در میان بگذارم، تو برو و مسئله را حل کن.
وی خاطرنشان کرد: در صفحه 71 جلد 90 بحارالانوار آمده است در دوران جاهلیت اینگونه بود که اگر کسی ظهار میکرد و به همسرش میگفت تو شبیه مادرم هستی، این خانم تا ابد بر او حرام میشد، وقتی پیامبر (ص) از مکه به مدینه هجرت کردند، یک مردی از انصار که نامش اوسبنصامت بود، اولین کسی بود که پس از آمدن رسول خدا (ص) به مدینه، این بحث ظهار را دوباره پیش کشیده بود.
آیتالله عابدینی تأکید کرد: این فرد پیرمردی بود که کارش به دوران فرتوتی و ضعف کشیده شده بود، بین او و همسرش اختلاف در گرفته بود، نام همسر او خولهبنتثعلبه بود، این مرد به همسرش گفت تو مانند مادر من هستی، اما همین که این حرف را زد، بلافاصله فهمید چه اشتباهی کرده است و بهشدت پشیمان شد.
امام جمعه قزوین تصریح کرد: اوس به همسرش گفت وای بر ما، ما در دوران جاهلیت رسممان این بود که اگر کسی چنین چیزی میگفت دیگر همسرش به او حرام میشد، خوب است تو نزد رسول خدا (ص) بروی تا حضرت راهی به ما نشان بدهد، این زن نزد پیامبر (ص) رفت و گفت یا رسول الله (ص)، همسرم ظهار کرده و مرا بر خودش حرام کرده است، در حالی که پدر فرزندانم و پسرعموی من هم هست، در رسم جاهلیت اگر کسی ظهار میکرد همسرش برای همیشه بر او حرام میشد.
وی یادآور شد: حضرت فرمود من اکنون چیزی در ذهنم نیست، تو تا ابد بر همسرت حرام هستی، چیزی در اسلام نیامده که من بهعنوان مجوز آن را به تو بگویم، این نشان میدهد پیامبر (ص) از خودش حرفی نمیزد و تمام حرفهایش از جانب خدا بود، این خانم با شنیدن این سخنان خیلی ناراحت شد و گریه کرد، بعد از جزع و فزع برخاست و دست به سوی آسمان بلند کرد و گفت من نزد خدا جدا شدن از همسرم را شکایت میبرم، آنهایی که آنجا بودند همه بهخاطر گریه و حرفهای این خانم منقلب شده و گریه کردند.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین اظهار کرد: اینجا بود که آیات سوره مجادله نازل شد و خدا بر قلب پیامبر نازل کرد که بگو خدا دید که این خانم چطور درباره همسرش گفتوگو کرد و در آخر هم شکایت به خدا برد، خدا اینها را دید و شنید.
آیتالله عابدینی عنوان کرد: پیامبر (ص) به این زن فرمود آن کسانی که درباره زنان خود ظهار میکنند، بعد هم بر میگردند و پشیمان میشوند، قبل از هر ارتباطی باید یک بردهای را آزاد کنند، این جریمه آنهاست، حال اگر کسی نتوانست یک برده آزاد کند، باید 2 ماه پیدرپی روزه بگیرد، اگر هم کسی نتوانست روزه بگیرد، باید 60 فقیر را سیر کند.
وی بیان کرد: وقتی آیات سوره مجادله نازل شد، پیامبر (ص) به این خانم فرمود برو به همسرت بگو باید یک برده آزاد کند، خانم خدمت رسول الله (ص) عرض کرد همسرم توانایی آزاد کردن برده را ندارد، او خادمی جز من ندارد، حضرت فرمود پس به او بگو باید 2 ماه پی در پی روزه بگیرد، باز این خانم از همسرش دفاع کرد و گفت او در سن و سالی نیست که بتواند روزه بگیرد، حضرت به او فرمود پس برو به او بگو باید 60 نفر را سیر کند، باز هم این خانم گفت او قادر به صدقه دادن نیست.
امام جمعه قزوین خاطرنشان کرد: پیامبر (ص) به این خانم فرمود به همسرت بگو نزد امّ منذر برود و از او مقداری خرما بگیرد و آن خرما را به 60 فقیر بدهد، این خانم نزد همسرش برگشت و فرمایشات پیامبر (ص) را به او رساند و گفت تو مأمور هستی که نزد امّ منذر بروی و از او خرما بگیری و به 60 مسکین بدهی تا دوباره زندگیمان پا بگیرد و به هم حلال شویم.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین تأکید کرد: خدای متعال در آیات 2 و 3 سوره مجادله فرموده است «الَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْكُمْ مِنْ نِسَائِهِمْ مَا هُنَّ أُمَّهَاتِهِمْ إِنْ أُمَّهَاتُهُمْ إِلَّا اللَّائِي وَلَدْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَيَقُولُونَ مُنْكَرًا مِنَ الْقَوْلِ وَزُورًا وَإِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ، وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا ذَلِكُمْ تُوعَظُونَ بِهِ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»، یعنی (از ميان شما كسانى كه زنانشان را ظهار مىكنند و مىگويند پشت تو چون پشت مادر من است آنان مادرانشان نيستند مادران آنها تنها كسانىاند كه ايشان را زادهاند و قطعاً آنها سخنى زشت و باطل مىگويند ولى خدا مسلماً درگذرنده آمرزنده است، و كسانى كه زنانشان را ظهار مىكنند سپس از آنچه گفتهاند پشيمان مىشوند بر ايشان فرض است كه پيش از آنكه با يكديگر همخوابگى كنند بندهاى را آزاد گردانند اين حكمى است كه بدان پند داده مىشويد و خدا به آنچه انجام مىدهيد آگاه است).
وی تصریح کرد: خدای متعال در آیه 4 سوره مجادله فرموده است «فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا فَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّينَ مِسْكِينًا ذَلِكَ لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ»، یعنی (و هر که برده نیابد باز باید پیش از جماع دو ماه پی در پی روزه بگیرد، و باز اگر نتواند باید ۶۰ مسکین را طعام دهد. این حکم کفّاره برای آن است که شما به خدا و رسول او ایمان کامل آرید، و این احکام حدود الهی است و کافران را عذاب دردناک دوزخ مهیّاست).
آیتالله عابدینی یادآور شد: در این آیه آمده خدا این شرایط را گذاشته که از رسوم جاهلیت دوری کرده و وارد حدود خدا شوید، شما باید ملتزم به حدود الهی باشید.
امام جمعه قزوین اظهار کرد: حال ببینیم اکنون گفتن این حرفها چه اهمیتی دارد؟ اکنون هم ما رسومات دوران جاهلیتی را داریم، اگر امروز هم یک پژوهشگر جامعهشناس بیاید بررسی کند، خیلی رسم و رسومات را میبیند که مربوط به دوران جاهلیت است، برای مثال پریدن از آتش در چهارشنبهسوری و گره زدن سبزه در روز طبیعت از جمله رسومات دوران جاهلیت و موهوماتگرایی است.
وی عنوان کرد: خوب است ما این سوره را از نظر جاهلیتزدایی بررسی کنیم و به سراغ حدود الهی بیاییم و از مقررات و احکام دوران جاهلیت فاصله بگیریم.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین بیان کرد: خدای متعال در آیه 5 سوره مجادله فرموده است «إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ كُبِتُوا كَمَا كُبِتَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَقَدْ أَنْزَلْنَا آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُهِين»، یعنی (آنان که با خدا و رسول او سخت مخالفت میکنند آنها هم مانند کافران پیش به رو در آتش عذاب افتند. و ما آیات روشن بیان نازل کردیم، و کافران را عذاب ذلت و خواری مهیّاست).
آیتالله عابدینی خاطرنشان کرد: اگر کسی میخواهد از همسرش جدا شود باید بر اساس قانون و حدود الهی جدا شود، اینکه مطابق رسوم دوران جاهلیت یک جملهای را بگوید و همسرش را بر خودش حرام کند و زندگی را متلاشی کند، این رسم جوانمردی نیست، این با انسانیت و احکام الهی همخوانی ندارد.
وی تأکید کرد: خدای متعال در آیه 5 سوره مجادله میفرماید بعد از اینکه قانون خدا مشخص شد اگر کسی بنا را بر این گذاشت که هر مسئلهای پیش آمد در مقابل خدا قد علم کند و ضد فرمان خدا حرف بزند، ذلت و خواری در انتظار اوست.
امام جمعه قزوین تصریح کرد: خدای متعال از آیه 5 به بعد سوره مجادله میخواهد نتایجی بگیرد که مربوط به همه زمینههای زندگی است، خدای متعال در آیه 5 سوره مجادله میفرماید آنهایی که در مقابل خدا و رسول خدا (ص) قرار میگیرند و چیزی جز احکام دین خدا تصمیم میگیرند، آنها ذلت و خواری در انتظارشان است.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین یادآور شد: برای مثال خدای متعال در آیه 113 سوره هود میفرماید «وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُون»، یعنی (و به كسانى كه ستم كردهاند متمايل مشويد كه آتش دوزخ به شما مىرسد و در برابر خدا براى شما دوستانى نخواهد بود و سرانجام يارى نخواهيد شد).
وی اظهار کرد: خدای متعال در این آیه میفرماید به ستمگران و مستکبران تکیه نکنید که آتش میگیرید، حالا اگر الان یک نفر بیاید بگوید اگر ما با آمریکا صلح کنیم مشکلاتمان حل میشود، این در مقابل فرمان خدا ایستاده است.
آیتالله عابدینی عنوان کرد: خدا میفرماید پلیدترین، خشنترین و بدترین دشمنان شما یهودیان هستند و مشرکانی که با یهودیان یکی هستند، حالا اگر یک نفر بیاید بگوید ما باید با مشرکان صحبت کنیم و با مذاکره کارهایمان را پیش ببریم، این در مقابل دستور خداست.
امام جمعه قزوین بیان کرد: خدای متعال در آیه 39 سوره انفال میفرماید «وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِير»، یعنی (و ای مؤمنان با کافران بجنگید تا دیگر فتنه و فسادی نماند و آیین همه دین خدا گردد، و چنانچه دست از کفر کشیدند خدا به اعمالشان بیناست).
وی خاطرنشان کرد: امروز بدترین فتنه روزگار فتنه صهیونیسم است، خدا راجع به این فتنه فرمان صریح داده و حدود مشخص کرده است، خدای متعال فرموده آنها را بکشید تا فتنه ریشهکن شود.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین تأکید کرد: الان ما داریم وارد دهه 80 اشغال سرزمینهای اشغالی می شویم، در اینهمه سال چقدر وقت برای مذاکره با آمریکا و صهیونیستها تلف شد به این امید که این مشکل حل میشود، اما روز به روز بر مشکلات افزوده شد، یعنی این تعداد زیاد از مردم غزه که اکنون به شهادت میرسند، اگر روزهای اول این فعالیت جهادی صورت گرفته بود، با خیلی کمتر از این تعداد شهدا، صهیونیستها از آنجا دور میشدند، انشاءالله طولی نخواهد کشید که این بساط ظلم برچیده میشود و شاهد پیروزی مردم بیپناه غزه و کرانه باختری خواهیم بود.
آیتالله عابدینی تصریح کرد: ما درباره طلاق، سیاست، اقتصاد، روابط اجتماعی و حلال و حرام احکام داریم، برای مثال آیه داریم که خدا فرموده بنای خدا بر این است که ربا را نابود کند، پول ربوی نابودی میآورد، شاهد بودیم که در سالهای اخیر در استان ما پول مردم را گرفتند که به آنها ماشین بدهند یا پولشان را گرفتند که سودهای ربوی به آنها بدهند، الان داریم نتایج آن را میبینیم که هم خودشان را بدبخت کردند و هم عدهای را به بدبختی کشاندند، خدای متعال میفرماید آن چیزی که رشد میکند صدقه و قرضالحسنه است.
وی یادآور شد: خداوند میفرماید من در همه زمینهها احکام دارم، چرا شما دست از احکام دوران جاهلیت برنمیدارید؟ بنابراین در آیه 5 سوره مجادله آمده آنهایی که در مقابل خدا و رسول او محاده دارند و در مقابل خدا میایستند، خدا خوارشان میکند.
امام جمعه قزوین اظهار کرد: اگر باور نمیکنید تاریخ را نگاه کنید و آنهایی را ببینید که در مقابل خدا ایستادند، سرنوشتشان چه شد؟ برای مثال صدام و رضاخان و فرزندش از آن جملهاند، اینها با دشمنان خدا دوستی کردند، اینها از هر چه فساد و بدی حمایت کردند و خودشان هم غرق در انواع فساد، گناه، ظلم و معصیت شدند، بروید تاریخ قدیمتر را هم ببینید، فرعون، ابوسفیان و معاویه را ببینید، ستمگرانی که در مقابل خدا ایستادند، تاریخ نشان میدهد که اینها به ذلت و خواری مبتلا شدند، این قانون خداست، ممکن است چند صباحی آدمهای حیلهگر و منافق کارشان را پیش ببرند و نفع دنیایی ببرند، اما آیا به عزت میرسند؟ خیر، اصلاً امکان ندارد.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین عنوان کرد: اگر کسی کاری کند که دین خدا ضعیف و سست شود، خدا به همان طریق از او انتقام میگیرد و او را ذلیل و خوار میکند.
وی بیان کرد: خدای متعال در آیه 115 سوره نساء میفرماید «وَمَنْ يُشَاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُ الْهُدَى وَيَتَّبِعْ غَيْرَ سَبِيلِ الْمُؤْمِنِينَ نُوَلِّهِ مَا تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا»، یعنی (و هر كس پس از آنكه راه هدايت براى او آشكار شد با پيامبر به مخالفت برخيزد و راهى غير راه مؤمنان در پيش گيرد وى را بدانچه روى خود را بدان سو كرده واگذاريم و به دوزخش كشانيم و چه بازگشتگاه بدى است).
آیتالله عابدینی خاطرنشان کرد: در این آیه کلمه يُشَاقِق آمده است، شِقاق از شِق میآید، یعنی کسی که خودش را در مقابل خدا یک قطب مجزا ببیند و در مقابل رسول خدا بایستد، بعد از اینکه هدایت گفته شد و راه هدایت شان داده شد، مؤمنین بهدنبال رسول خدا (ص) بروند و این شخص راه خودش را برود و به راه ائمه (ع) اهمیتی ندهد، نتیجه این میشود که خدا میگوید ما او را به همانهایی میسپاریم که به دنبالشان میرود، آنها راه به جایی نمیبرند و بهسوی ذلت و شکست میروند، این هم که به دنبال آنها میرود به همراه آنان خوار و رسوا میشود و عاقبتش جهنم است.
امام جمعه قزوین تأکید کرد: آیه 115 سوره نساء میتواند به ما برای بهتر فهمیدن آیه 5 سوره مجادله کمک کند.
وی تصریح کرد: خدای متعال در آیه 13 سوره انفال میفرماید «ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَمَنْ يُشَاقِقِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ»، یعنی (اين كيفر بدان سبب است كه آنان با خدا و پيامبر او به مخالفت برخاستند و هر كس با خدا و پيامبر او به مخالفت برخيزد قطعاً خدا سخت كيفر است).
نماینده ولیفقیه در استان قزوین یادآور شد: خدای متعال در این آیه میفرماید هر کس با خدا و رسولش مقابله کند، خدا عقوبت سختی را برای او در نظر میگیرد، این عقوبت سخت مختص آخرت نیست، هم به این دنیا و هم به آخرت بر میگردد، برای مثال صدام هم در دنیا عقوبت دید و هم در آخرت عقوبت میبیند، رضاخان و پسرش هم در دنیا عقوبت دیدند و هم در آخرت عقوبت میبینند، منافقین نیز این گونه هستند، اینها هم در دنیا بدبختی، سرگردانی و ذلت کشیدند و هم در آخرت عقوبت میبینند.
آیتالله عابدینی اظهار کرد: خدای متعال در آیه 35 سوره ابراهیم میفرماید «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِي وَبَنِيَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ»، یعنی (و ياد كن هنگامى را كه ابراهيم گفت پروردگارا اين شهر را ايمن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستيدن بتان دور دار).
وی عنوان کرد: مطابق این آیه حضرت ابراهیم (ع) پس از ساخت کعبه دعا کرده و میفرماید خدایا کاری کن امنیت در این شهر مستقر باشد، بتپرستی در یک طرف و من و فرزندانم در طرف دیگر باشیم، یعنی ما در طرف خدا و در جانب دین خدا باشیم و در مقابل جانب بتپرستی باشیم.
امام جمعه قزوین بیان کرد: آیا ما هم میتوانیم در جانب خدا باشیم؟ خدای متعال در آیه 78 سوره حج میفرماید «مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْرَاهِيمَ»، یعنی (آيين پدرتان ابراهيم نيز چنين بوده است)، این یعنی خدا به ما میفرماید شما در دین پدرتان ابراهیم و ذریه ابراهیمی هستید.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین خاطرنشان کرد: خدای متعال در آیه 82 سوره مائده میفرماید «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ»، یعنی (مسلماً يهوديان و كسانى را كه شرك ورزيدهاند دشمنترين مردم نسبت به مؤمنان خواهى يافت و قطعاً كسانى را كه گفتند ما نصرانى هستيم نزديكترين مردم در دوستى با مؤمنان خواهى يافت زيرا برخى از آنان دانشمندان و رهبانانىاند كه تكبر نمىورزند).
وی تأکید کرد: روزانه تعداد زیادی از مسیحیان مسلمان میشوند و «یدخلون فی دین الله افواجا» محقق میشود، ما وقتی از اهل کتاب صحبت میکنیم، باید توجه داشته باشیم که بین مسیحیان و یهودیان فرق جدی وجود دارد، خدای متعال در آیه 82 سوره مائده راجع به یهودیان و مشرکان فرموده اینها بزرگترین دشمنان مسلمانان هستند، در ادامه نیز میفرماید مسیحیان حقیقی بهترین دوستان مسلمانان هستند، چرا که اینها اهل ذکرند.
آیتالله عابدینی تصریح کرد: خدای متعال در آیه 82 سوره مائده میفرماید یهودیها مستکبرند، مانند مستکبران آمریکایی که یهودی هستند، حتی اگر اسمشان هم مسیحی باشد اما همان یهودیهای بدذات هستند، ولی مسیحیهای مؤمن مستکبر نیستند.
امام جمعه قزوین یادآور شد: خداوند در آیه 27 سوره حدید هم از مسیحیهای مؤمن تعریف میکند و همچنین در آیه 75 سوره آلعمران هم میفرماید اگر به برخی از اهل کتاب کیسههای طلا و نقره را به امانت بدهی، آن را به تو باز میگردانند، اما برخی از اهل کتاب هم هستند که اگر یک دینار به آنها امانت بدهی، آن را به تو بازنمیگردانند، مگر اینکه بالای سرشان بایستی و به آنها مسلط باشی.
وی اظهار کرد: روایات به ما میگویند منظور از آن دسته اول که امانتدار هستند، مسیحیها هستند و دسته دوم هم یهودیها هستند، تفاوتهای بین یهودیها و مسیحیها خیلی مهم هستند و آیات فراوانی این تفاوتها را نشان میدهد.
نماینده ولیفقیه در استان قزوین عنوان کرد: خدای متعال در آیه 6 سوره مجادله میفرماید «يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا أَحْصَاهُ اللَّهُ وَنَسُوهُ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ»، یعنی (در آن روز كه خداوند همه آنها را برميانگيزد، و از اعمالي كه انجام دادند با خبر ميسازد، اعمالي كه خداوند آن را احصا نمود و آنها فراموش كردند، و خداوند بر هر چيز شاهد و ناظر است).
آیتالله عابدینی بیان کرد: خدای متعال در روز قیامت آنهایی که دوست یا دشمنش بودهاند را مبعوث و محشور میکند و هر کاری که کردهاند را به آنها نشان میدهد، خدا آمار همه کارهای آنان را دارد، اما خود کسانی که این کارها را کردهاند یادشان رفته که چه کردهاند، خدا بر هر چیزی گواه است، این آیه بسیار اثرگذار و مهم است.