شب نهم سخنرانی آیت‌الله عابدینی در حرم مطهر رضوی با ویژه برنامه‌ی مراسم احیای شب نوزدهم رمضان ویژه ناشنوایان در رواق حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) حرم مطهر امام رضا (علیه‌السلام) ۲۰ فروردین ۱۴۰۲ برگزار شد. نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در نهمین جلسه سخنرانی ماه مبارک رمضان در حرم امام‌رضا (ع) گفت: یکی از مهم‌ترین نکات در شب‌های احیا استغفار است، استغفار به معنای پاک شدن از گناه است، اگر می‌خواهیم به خدمت قرآن برویم، خداوند در آیه ۷۹ سوره واقعه می‌فرماید «لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»، یعنی قرآن را فقط پاکان درک می‌کنند، اگر می‌خواهیم دعا کنیم و به دلمان بنشیند باید پاک باشیم.
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در نهمین جلسه سخنرانی ماه مبارک رمضان که در حرم امام رضا (علیه‌السلام) برگزار شد، اظهار کرد: بین شب احیا و شب قدر تفاوت هست، در رابطه با احیا می‌توانیم بگوییم شب‌های احیا، اما وقتی صحبت از شب قدر می‌شود فقط یک شب قدر داریم، شب‌های قدر نداریم.
هر شب می‌تواند شب احیا باشد، هر شبی که نام خدا، یاد خدا، نماز شب، قرآن، ذکر، عبادت و کارهای خیر و شایسته انجام بدهیم، آن شب ما شب احیا است، یعنی آدم را زنده می‌کند، احیا از حیّ است.
در دعای جوشن جوشن کبیر می‌خوانیم «یا حیّا قَبْلَ کُلِّ حَیٍّ وَ یَا حَیّا بَعْدَ کُلِّ حَیٍّ وَ یَا حَیّا حِینَ لا حَیَّ یَا مُحْیِیَ الْمَوْتَى وَ مُمِیتَ الْأَحْیَاءِ»، یعنی خدایا تو آن زنده‌ای هستی که قبل از تو هیچ کس زنده نبوده است، بعد از تو نیز همین طور است، تو اول و آخر زنده هستی، همه زندگان مدیون تو هستند، همه را تو زنده می‌کنی، ما هم شب احیا آمده‌ایم این حیات معنوی و زندگی انسانی را دریافت کنیم.
ما آدم‌ها دو نوع زندگی داریم، یک زندگی که همه موجودات دارند، برای مثال حیوانات زنده هستند، چشم، گوش و زبان دارند، صحبت می‌کنند، نفس می‌کشند، حرکت می‌کنند، این زندگی انسانی نیست، این زندگی معمولی است که همه موجودات دارند.
خدای متعال وقتی انسان‌ها را مخاطب قرار می‌دهد و با آن‌ها صحبت می‌کند، به جنبه انسانی آن‌ها می‌نگرد، ما در فارسی از کلماتی به نام چشم، گوش و دل سخن می‌گوییم، اما وقتی به قرآن مراجعه می‌کنیم قرآن می‌فرماید منظور شما کدام چشم، گوش و دل است؟ اگر بگوییم منظور ما قلب است، گفته می‌شود حیوانات هم قلب دارند، اگر بگوییم منظور ما چشم و گوش ظاهری است، گفته می‌شود همه حیوانات چشم و گوش ظاهری دارند، خدا با گوش و چشم ظاهری و قلب با ما ارتباط نمی‌گیرد.
خداوند می‌فرماید ما شما را از مادرانتان به دنیا آوردیم، برای شما سمع قرار دادیم، اُذُن را حیوانات هم دارند، اما سمع را فقط انسان‌ها دارند، عین مشترک بین انسان و حیوان است، اما به انسان که می‌رسد می‌گوید ما برای شما بصر قرار دادیم، سمع و بصر فقط متعلق به انسان است، حیوانات این‌ها را ندارند، فؤاد یعنی دل مخصوص انسان است.
برخی‌ها چشم، گوش و دل ظاهری دارند، خدا به آن‌ها می‌فرماید که شما گوشتان نمی‌شنود، چشمتان نمی‌بیند و دلتان هم مرده است، برای اینکه آن چشم و گوش انسانی را ندارید، خیلی وقت‌ها کسی چشم ظاهری ندارد اما قلبش معجزه می‌کند، گوش ظاهری ندارد ولی خدا به او فهم فوق‌العاده‌ای داده است.
ما برای دانش‌آموزان سال تحصیلی را داریم که آغاز آن مهر ماه است، سال کشاورزی داریم که آغاز آن بهار است، سال خمسی داریم که هر کسی یک روزی را سال خمسی خود قرار می‌دهد، سال انسانی، تربیتی، عرفانی و معنوی هم داریم، این سال از لیله‌القدر شروع می‌شود و تا لیله‌القدر سال بعد تمام می‌شود.
وقتی می‌گوییم شب معنوی ما لیله‌القدر است، باید بدانیم بین شب‌های احیا و شب قدر تفاوت وجود دارد، ما در شب‌های احیا خود را آماده می‌کنیم برای اینکه لیله‌القدر را درک کنیم، باید چه کار کنیم که برای شب قدر آماده شویم؟
به این منظور سه کار خیلی مهم است، نخست ارتباط با خداست، خدا یک اسم به نام الله دارد، این اسم خدا حدود 100 جلوه اعم از رحمان، رحیم، رئوف، لطیف و انواع اسامی را دارد، در جوشن کبیر این ۱۰۰ اسم با ۱۰ بیان به زبان ما جاری می‌شود.
ما چرا دعای جوشن کبیر را می‌خوانیم؟ چرا به ائمه (ع) متوسل می‌شویم؟ چرا قرآن سر می‌گیریم؟ پاسخ همه این سؤالات این است که یکی از کارهای مهم در شب قدر این است که ما با خدا ارتباط برقرار کنیم و روشن کنیم.
اکنون این بلندگو روشن است، چون به برق وصل است، وقتی می‌خواهیم تلویزیون ببینیم آن را به برق متصل کرده و روشن می‌کنیم، اگر بخواهیم جان ما روشن شود و حقایق الهی، قرآن، ولایت اهل بیت (ع) و شب قدر را درک کنیم، ابتدا باید روشن شده و به یک جایی به نام الله وصل شویم، به همین خاطر گفته‌اند غسل کنید، آماده باشید، خواب‌آلود نباشید و فرصت را از دست ندهید.
کار دوم اینکه وقتی شب قدر به معنای شروع سال جدید است، پس ما باید سال قبل را بررسی کنیم، ببینیم این سالی که گذشت، چگونه بود؟ آیا ما استفاده کافی از عمرمان کردیم؟ آیا توبه کردیم؟ اگر به کسی بدهکار بودیم ادای دین کردیم؟ آیا در پیشگاه خدا برای کارهای ناشایست خود عذرخواهی و توبه داشتیم؟ اگر دلی را رنجاندیم، آیا جبران کرده و رضایت گرفتیم؟ این‌ها به این معناست که باید پرونده گذشته خود را بررسی کنیم.
کار سومی که باید در شب قدر انجام دهیم، برنامه‌ریزی برای آینده است، چشم‌انداز آینده را بررسی کنیم که قرار است چکار کنیم؟ از نظر فهم، سواد، مطالعه و ارتباط با انسان‌ها می‌خواهیم چطور باشیم؟ اگر می‌خواهیم ارتباط‌مان خیلی حسنه بشود و اخلاقمان بسیار نیکو باشد، چه باید کنیم؟ باید شب قدر بنشینیم برای آن نقشه بکشیم و خودمان را آماده کنیم.
اگر هم تا سال آینده زنده بودیم و شب قدر را درک کردیم، بگوییم خدایا ما در طی یک سال گذشته خیلی خودمان را تغییر دادیم، زبان، بیان و اخلاقمان فرق کرده است.
اینکه ما شب نوزدهم، شب بیست‌ویکم و شب بیست‌وسوم را شب‌های احیا می‌دانیم، در روایات ما خیلی صحبت‌ها شده است، ما یک شب را به عنوان شب قدر داریم، اما برای آماده شدن برای شب قدر باید خود را در شب‌های احیا حاضر کنیم و یک قدم جلو برویم.
مانند اینکه شما لباس خود را به خیاطی می‌برید، خیاط ابتدا اندازه‌های کلی شما را می‌گیرد، بعد از مدتی به شما می‌گوید مجدد بیا تا من این لباس را به تن شما اندازه کرده و کم و کسری آن را اصلاح کنم، در مرحله بعدی هم می‌روید لباس را تحویل می‌گیرید.
در شب‌های احیا خدا برای ما احترام قائل می‌شود و می‌گوید بیایید در سرنوشتتان شریک باشید، خودتان درباره آینده‌تان فکر کنید و برای خواسته‌هایتان دست به سوی آسمان بلند کنید، ائمه (ع) را هم بیاورید و شفیع قرار دهید تا خدا حرفتان را بپذیرد، در چنین شبی مؤمنینی که همدیگر را دعا می‌کنند دعایشان در حق هم به اجابت می‌رسد.
شب نوزدهم برای اندازه‌گیری است، یعنی ما آمده‌ایم و می‌گوییم خدایا اندازه رزق، آبرو، موفقیت‌ها، سعادت‌ها و اندازه‌هایی که باید از من دور کنی را برایم مشخص کن، شب بیست‌ویکم هم می‌آییم برای اینکه این اندازه‌ها معلوم شود، یعنی قرارداد بین ما و خدا کامل شود و همه چیز در شب بیست‌ویکم به نهایت می‌رسد، در شب بیست‌وسوم هم خدا همه چیز را مبرم و مسجّل می‌کند، یعنی می‌گوید همه چیزهایی که در دو شب گذشته در سرنوشت خودت و در پیشگاه خدا مشخص کردی، مسجّل شد.
در شب های احیا چند چیز خیلی مهم است و نباید نادیده گرفته شود، نخست استغفار است، ما تا استغفار نکنیم هر کاری کنیم جالب نیست، استغفار به معنای پاک شدن از گناه است، اگر می‌خواهیم به خدمت قرآن برویم، خداوند در آیه ۷۹ سوره واقعه می‌فرماید «لا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ»، یعنی قرآن را فقط پاکان درک می‌کنند، آدم‌های پاک قرآن را می‌فهمند، اگر می‌خواهیم دعا کنیم و به دلمان بنشیند باید پاک باشیم، اگر می‌خواهیم ولایت امیرالمؤمنین (ع) و اولاد آن حضرت در جان ما نفوذ کند باید پاک باشیم.
اولین کاری که باید کنیم توبه و استغفار است، یعنی بگوییم «استغفرالله ربی و اتوب الیه»، این کلمه را باید زیاد و با دقت بگوییم، یعنی خدایا مرا ببخش، اگر تو مرا نبخشی من باید چه کنم و کجا بروم، من به کجا پناه ببرم اگر تو مرا از درب خانه‌ات دور کنی؟
بنابراین اولین مسئله استغفار است، در روایت داریم که امام صادق (ع) فرمودند اگر بنده‌ای خالصانه توبه کند، خدا خیلی دوستش دارد، خطاهای او را می‌پوشاند و نمی گذارد آبروی او برود، راوی می‌گوید از امام (ع) پرسیدم خدا چگونه خطاها را می‌پوشاند؟
امام صادق (ع) پاسخ داد آن دو ملکی که روی شانه‌های هر کسی هستند، خدا کاری می‌کند آن‌ها بدی‌های انسان را فراموش کنند، خدا با دست، پا، چشم، گوش و بدن انسان کاری می‌کند اصلاً بدی‌ها دیگر در وجود آن‌ها نباشند، همه را دور می‌کند، به این ترتیب انسان سبک می‌شود، آسایش و آرامش پیدا می‌کند، خدا در آن زمینی که انسان بدی کرده هم کاری می‌کند که زمین این بدی را گم کرده و فراموش کند، یعنی این بدی‌ها از صحنه هستی برداشته شود، وقتی این گونه شد فرد احساس آرامش می‌کند.
بنابراین فرصت توبه و استغفار را نباید از دست داد، در این شب‌ها جوانمردانه و صادقانه بگوییم خدایا من هرگز دیگر دنبال گناه نخواهم رفت و می‌خواهم خود را اصلاح کنم، فرصت دیگر در این شب‌ها ارتباط با قرآن است.
قرآنی که در این شب‌ها روی سر می‌گیریم، اگر در طول سال با او کاری نداشته باشیم و فقط شب احیا به سراغ آن برویم، این قرآن به ما نمی‌گوید تو تا حالا کجا بودی؟ پس باید آنقدر با قرآن رفیق باشیم که وقتی سایه قرآن روی سر ما قرار می‌گیرد، آن احساس دوستی، احساس انس، الفت و محبت بین ما و قرآن باشد.
در روایت داریم دل‌های ما آدم‌ها مثل آهن زنگ می‌زند و اکسید می‌شود، اگر می‌خواهید زنگ دلتان پاک شود اهل قرآن باشید و امیرالمؤمنین (ع) نیز فرمود اهل ذکر باشید، این‌ها باعث می‌شود دل آدم صاف و مثل آینه شود، وقتی دل انسان آینه شد، انسان حقایق را می‌فهمد.
فرصت دیگر در این شب‌ها توجه به اهل بیت (ع) است، هم اینکه قرآن سر می‌گیریم و خدا را ملتمسانه صدا می‌زنیم، ائمه (ع) را یکی پس از دیگری شفیع قرار می‌دهیم، می‌گوییم خدایا ما بدی کردیم اما شیعه امیرالمؤمنین (ع) و اولاد آن حضرت هستیم، بد کردیم اما اکنون آمده‌ایم خود را در پناه حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) قرار داده‌ایم، بد کرده‌ایم ولی محبت امیرالمؤمنین (ع) در دل ماست و عاشق فاطمه زهرا (س) هستیم، ما با این‌ها نزد تو آمده‌ایم.
توجه داشته باشید که در شب قدر هم قرآن نازل شده است، هم ولایت امیرالمؤمنین (ع) نازل شده است، ولایت امیرالمؤمنین (ع) و اولاد آن حضرت هم مثل قرآن در شب قدر نازل شده است، به این نکته توجه داشته باشید و از این فرصت هم استفاده کنید.