تقوا چه آثاری دارد؟
نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در جلسه هفتگی درس اخلاق به بیان آثار تقوا پرداخت.
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در جلسه دوم درس اخلاق (8 آذر ماه 1402) اظهار کرد: در خطبه متقین آمده شخصی به نام حمام خدمت امیرالمؤمنین (ع) آمد و عرض کرد متقین را برای من توصیف کن، طوری برایم بگو که متقین را در کلام شما تجسم کنم، حضرت خبر از ظرفیت این فرد داشت و می‌دانست او طاقت این کلمات را ندارد و اگر به عشق خدایی او دامن بزند، کار دستش می‌دهد، بنابراین از اینکه با این آدم درباره متقین صحبت کند استنکاف کرد.
حضرت صرفاً به‌صورت اجمالی فرمودند باتقوا و اهل احسان باش اما حمام به این اندازه قانع نشد و اصرار کرد حضرت توضیحات بیشتری بدهد، امیرالمؤمنین (ع) وقتی با اصرار او مواجه شد شروع به صحبت جدی درباره متقین کرد اما کلام امیرالمؤمنین (ع) نیمه‌کاره ماند و حمام در خلال کلام حضرت فریادی زد و جان به جان‌آفرین تسلیم کرد.
رکن اساسی و مایه اصلی در این خطبه تقوا است، حال ببینیم آثار تقوا چیست؟ فرد باتقوا چه تفاوت‌هایی با فرد بی‌تقوا دارد؟ اگر کسی تقوا نداشته باشد چه خسارت و کمبودی متوجه او خواهد شد؟ اگر تقوا داشته باشیم چه چیزی گیرمان می‌آید که ما دلمان به آن خوش باشد و برای باتقوا بودن انگیزه پیدا کنیم؟
یکی از مهم‌ترین آثار تقوا، دانا شدن است، یعنی خدای متعال از یک منابع و عوالمی به آدم‌های باتقوا دانایی می‌دهد که اگر کسی باتقوا نباشد، این نوع دانایی را نمی‌تواند به دست بیاورد، این دانایی از جنس حکمت، نورانیت دل، علوم الهامی و ملکوتی است.
خدای متعال در آیه 29 سوره انفال می‌فرماید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ فُرْقَانًا»، یعنی (ای اهل ایمان، اگر خدا ترس و پرهیزکار شوید خدا به شما فرقان بخشد، یعنی دیده بصیرت دهد تا به نور باطن حق را از باطل فرق گذارید)، این آیه به این معناست که خداوند به اهل تقوا قدرت تشخیص می‌دهد، قدرت تشخیص یعنی آدم خوب می‌داند و می‌فهمد که به کدام امر باید توجه کند و کدام کار را باید کنار بگذارد.
خدای متعال در آیه 201 سوره اعراف می‌فرماید «إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا»، یعنی (مسلماً کسانی که نسبت به گناهان، معاصی و آلودگی‌های ظاهری و باطنی تقوا ورزیده‌اند، هرگاه وسوسه‌هایی از سوی شیطان به آنان رسد خدا و قیامت را یاد کنند).
برخی تمام عمرشان را به بطالت و گناه می‌گذرانند و نمی‌فهمند شیطان در پی فریب آن‌هاست، در نهایت هم با بطالت و ضلالت از دنیا می‌روند اما برخی به محض اینکه شیطان قصد فریب آنها را دارد، سریع متوجه می‌شوند که این شیطان است، این درک، فهم، دانایی و دانشی که آدم بتواند شیطان را تشخیص بدهد، از آثار و برکات تقواست.
خدای متعال در بخشی از آیه 282 سوره بقره می‌فرماید «وَاتَّقُوا اللَّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ»، برخی از مفسران معتقدند منبع دانش و علم تقوای الهی است.
بنابراین نخستین اثر تقوا، دانایی است، دومین اثر تقوا نیز توانایی است، ما در عقل و منطق نیاز به دانایی و در اراده نیاز به توانایی داریم و هر جا بخواهیم کارمان پیش برود هم باید بدانیم و هم باید بتوانیم.
رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند کسی که تقوای الهی دارد قوی زندگی می‌کند، اگر در بلاد دشمن هم زندگی کند خودش را در امن و امان می‌بیند؛ در مقابل هر مسئله پیش پا افتاده دنیوی خوش را نمی‌بازد، برای مال، مقام، شهرت، شهوت و هر چیز دیگری خودش را گم نمی‌کند، منحرف نمی‌شود و عهد و پیمانش را با خدا نمی‌شکند.
مصداق بارز برای این حدیث، حاج قاسم سلیمانی است که در هر شرایطی نه تنها خودش احساس امنیت می‌کرد، بلکه کشورها با حضور، وجود، تقوا، شهامت و شجاعت او امنیت داشتند، یمن چه شرایطی داشت؟ سوریه در کجای کار بود؟ عراق در چه شرایطی بود؟ در همه جای بلاد اسلامی تهدید، وحشت، ارعاب و نفوذ دشمن وجود داشت، حاج قاسم با منش الهی و با دانشی که از تقوا گرفته بود و توانایی اراده‌ای که محصول تقوا بود، تبدیل به انسانی تماشایی، الگو و اسوه شده بود.
بهره‌مندی از برکات الهی نیز از آثار تقواست، کسانی که تقوا دارند زندگی‌شان با برکت است و اوضاعشان تفاوت جدی دارد با آن‌هایی که از این عنصر بی‌بهره‌اند؛ مال، فرزند، دانش، علم، کار و شغل آدم می‌تواند با برکت باشد و یا می‌تواند برکت نداشته باشد، آن چیزی که باعث می‌شود برکت در همه شئونات زندگی آدم جریان پیدا کند، تقوای الهی است.
خداوند در آیه 96 سوره اعراف می‌فرماید «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُون»، یعنی (و اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و پرهیزکاری پیشه می‌کردند، یقیناً درهای برکاتی از آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم، ولی آیات الهی و پیامبران را تکذیب کردند، ما هم آنان را به کیفر اعمالی که همواره مرتکب می‌شدند به عذابی سخت گرفتیم).
خدای متعال در این آیه می‌فرماید اگر مردم با تقوا زندگی کنند، برکات الهی از زمین و آسمان برای آنها می‌جوشد و همه چیزشان با برکت می‌شود، عمر، دانش، درس، تحصیل، تدریس، مال، فرزند و همه چیزشان برکت پیدا می‌کند، برخی آدم‌ها را می‌بینیم که گویا چند نفر باید مراقب آنها باشند تا جایی را خراب نکنند، برخی دیگر هم آنقدر برکت دارند و رفتارشان به گونه‌ای است که هزاران نفر به وسیله آنها و با اقتدا به آنها هدایت می‌شوند و راهشان را پیدا می‌کنند.
امنیت، آرامش و امید از دیگر آثار تقواست، چقدر ما به این‌ها محتاجیم، باید احساس امنیت در زندگی ما باشد و امیدوار به آینده بوده و آرامش داشته باشیم، خداوند در آیات 62 تا 64 سوره یونس می‌فرماید «أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ، الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ، لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ لَا تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ».
یعنی (آگاه باشيد كه بر دوستان خدا نه بيمى است و نه آنان اندوهگين مى‌شوند، همانان كه ايمان آورده و پرهيزگارى ورزيدهاند، در زندگى دنيا و در آخرت مژده براى آنان است وعده‌هاى خدا را تبديلى نيست اين همان كاميابى بزرگ است).
این اولیاءالله که بیم ندارند و اندوهگین نمی‌شوند چه کسانی هستند؟ این‌ها کسانی هستند که تقوا در زندگی‌شان ادامه و استمرار دارد، نه اینکه یک بار یک جا تقوا داشته باشند، بلکه تقوا شیوه و منش آن‌هاست، این‌ها هم آرامش و امنیت دارند و هم به آینده امیدوار هستند، برای این‌ها در زندگی دنیا و در آخرت بشارت است، آیا این به انسان امید نمی‌دهد؟ به این وسیله آینده آدم بسیار نورانی، جذاب و خوشحال کننده می‌شود.
خدای متعال در آیه 35 سوره اعراف می‌فرماید «يَا بَنِي آدَمَ إِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي فَمَنِ اتَّقَى وَأَصْلَحَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُون»، یعنی (ای فرزندان آدم! چون پیامبرانی از جنس خودتان به سویتان آیند که آیاتم را بر شما بخوانند به آنان ایمان آورید و آیاتم را عمل کنید؛ پس کسانی که از مخالفت با آنان بپرهیزند و مفاسد خود را اصلاح کنند، نه بیمی بر آنان است و نه اندوهگین شوند)؛ خداوند در این آیه می‌فرماید هر کس اهل تقوا باشد و خود اصلاح کند، خوف، ترس، حزن و اندوه در او نخواهد بود.
یکی دیگر از آثار تقوا، پذیرش کارها نزد خداست، یعنی خدا کار او را قبول می‌کند، ما چقدر دلمان می‌خواهد کارهایمان پذیرفته شود؟ ما خیلی کارهای خداپسندانه انجام داده‌ایم اما اگر الان از ما بپرسند چند تا از این کارها نزد خدا مقبول است، در فکر فرو می‌رویم و نمی‌دانیم باید چه بگوییم؟ نمی‌دانیم کدام یک از آنها قبول شده و کدام یک قبول نشده است؟
خدای متعال معیار قرار داده است، خداوند در آیه 27 سوره مائده می‌فرماید «وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ»، یعنی (و داستان دو پسر آدم را به درستى بر ايشان بخوان هنگامى كه هر يك از آن دو قرباني پيش داشتند پس از يكى از آن دو پذيرفته شد و از ديگرى پذيرفته نشد قابيل گفت حتماً تو را خواهم كشت هابيل گفت خدا فقط از تقواپيشگان مى‌پذيرد).
خداوند در این آیه می‌فرماید این دو برادر قربانی آوردند، از یکی از آنها پذیرفته شد و از دیگری نشد، چرا از یکی پذیرفته نشد؟ خدا فقط از متقین قبول می‌کند، نماز ما اگر بر اساس تقوا نباشد قبول نمی‌شود، خدمات اجتماعی که انجام می‌دهیم اگر توأم با تقوا نباشد و محورش تقوا نباشد پذیرفته نمی‌شود، اگر کمک‌هایی که می‌کنیم بر اساس تقوا نباشد ارزشی ندارد، تقوا مانند یک عدد است، هر کاری که می‌کنیم صفر است، آن موقعی آن صفرها قیمت و ارزش پیدا می‌کنند که پشت آنها عدد تقوا نشسته باشد.
از دیگر آثار تقوا مصونیت از گزند دشمن است، خدای متعال در آیه 120 سوره آل‌عمران می‌فرماید «إِنْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِنْ تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا وَإِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ»، یعنی (اگر به شما خوشى رسد آنان را بدحال مى‌كند و اگر به شما گزندى رسد بدان شاد مى‌شوند و اگر صبر كنيد و پرهيزگارى نماييد نيرنگشان هيچ زيانى به شما نمىرساند يقيناً خداوند به آنچه مى‌كنند احاطه دارد).
این همان روحیات صهیونیست‌ها و مستکبران است، خداوند در این آیه می‌فرماید اگر به شما خوبی و خیری برسد این‌ها ناراحت می‌شوند اما اگر بتوانند شعله نفاق و فتنه در کشور شما ایجاد کنند، خوشحال می‌شوند، اگر شما اهل تقوا و صبر باشید کید و نیرنگ آنها هیچ آسیبی به شما نمی‌رساند، با این آیه دیگر نباید ذره‌ای آسیب و نگرانی در انسان بماند؛ بنابراین مصون ماندن از گزند دشمن هم ما را وا می‌دارد که به تقوا پناه ببریم.
خدای متعال در آیه 28 سوره حدید می‌فرماید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَيَجْعَلْ لَكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيم»، یعنی (اي كساني كه ايمان آوردهايد از خدا بپرهيزيد، و به رسولش ايمان، بياوريد، تا دو سهم از رحمتش به شما ببخشد، و براي شما نوري قرار دهد كه با آن در ميان مردم و در مسير زندگي خود راه برويد، و گناهان شما را ببخشد و خداوند غفور و رحيم است).
خداوند در این آیه می‌فرماید تقوا داشته باشید، به رسول خدا اعتماد داشته باشید، خدا دو چندان رحمتش را شامل حال شما می‌کند، خدا به وسیله این تقوای الهی نوری برای شما قرار می‌دهد که با آن می‌توانید راه درست را بروید، این آیه برای نورانی شدن است و غفران را نیز با خود به همراه دارد.
گشایش و نجات یکی دیگر از آثار تقواست، خیلی وقت‌ها آدم در مضیقه است، گویا همه درها به روی آدمی بسته است، هر کاری می‌کنیم گره‌ها باز نمی‌شوند و گشایش دیده نمی‌شود، یک دعای خیلی مؤثر و آرامش‌بخش برای این موارد وجود دارد، «یا مَن إذا تضایقتِ الأمورُ فَتحَ لنا باباً لم تَذهَب الیه الأوهامُ فصَلِّ على محمد و آل محمد و افتح لأموریَ المتضایقةِ باباً لم یَذهَب الیه وَهمٌ یا ارحم الراحمین».
یعنی ای خدایی که وقتی اوضاع تنگی و فشار هست، امور گره می‌خورد، درها بسته می‌شود، تو در همان شرایط بسیار سخت که همه درها بسته است، دری را می‌گشایی که اصلاً حتی وهم و خیال ما هم آن را می‌دید، خدایا امورم گره افتاده، درها به روی من بسته شده است، تو می‌توانی این کارها را کنی، برای من دری بگشا، به گونه‌ای که هیچ وهمی به آنجا نمی‌رسد، این نشان می‌دهد که هرگز نباید مأیوس شد.
این گشایش بسیار مهم است، تقوا کلید این گشایش است، خدای متعال در آیات 2 و 3 سوره طلاق می‌فرماید «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا، وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا»، یعنی (هر که از خدا پروا کند، خدا برای او راه بیرون شدن از مشکلات و تنگناها را قرار می‌دهد، و او را از جایی که گمان نمی‌برد روزی می‌دهد، و کسی که بر خدا توکل کند، خدا برایش کافی است، و خدا فرمان و خواسته‌اش را به هر کس که بخواهد می‌رساند؛ یقیناً برای هر چیزی اندازه‌ای قرار داده است).
خدای متعال در این آیات می‌فرماید هر کس تقوای الهی داشته باشد این گشایش همیشه برای او هست، هیچ وقت به بن‌بست نمی‌رسد و احساس بدبختی و بیچارگی نمی‌کند.
در حدیث داریم اگر کسی تقوای الهی داشته باشد، خدا برای او گشایش از فتنه‌ها را مقرر می‌کند و هرگز گرفتار فتنه‌ها نمی‌شود، خدا به آدم باتقوا بصیرتی می‌دهد که او قبل از اینکه فتنه‌گران فتنه‌شان را اعمال کنند، آنها را می‌شناسد.
معمولاً فتنه‌گران می‌آیند دور آدم‌ها می‌چرخند، آنقدر دورشان می‌چرخند تا نقطه ضعفشان را پیدا کنند، یک نفر را با شهوت گول می‌زنند، یک نفر را با شهرت گول می‌زنند، یک نفر را با پول می‌فریبند، خلاصه اینکه هر کسی را یک طور گول می‌زنند.
البته منظور از شیطان و کسی که می‌فریبد، فقط فرزندان ابلیس نیست، بنی‌آدم هم خیلی وقت‌ها شیطان می‌شوند، برای مثال منافقین شیطان هستند، ابتدا آدم‌ها ممکن است شیطنت کنند اما بعد خودشان تبدیل به شیطان می‌شوند، برای مثال کسی ابتدا برای شوخی دروغ می‌گوید، بعد واقعاً دروغ می‌گوید، بعد این دروغ‌ها تکرار می‌شوند، حیله، نیرنگ و فریب دادن تکرار می‌شوند، همه این‌ها شیطنت است، وقتی خیلی تکرار شوند و تبدیل به ملکه‌ای در وجود آدم شوند، این شخص دیگر شیطان است.
منافقین همین گونه هستند، آنقدر حیله، نیرنگ و دروغ را تکرار کرده‌اند تا خداوند به این‌ها لقب شیطان داده است؛ شیطان تلاش می‌کند از هر راهی وارد شود، آن چیزی که سد راه شیطان می‌شود تقوای الهی است، آن کسی که اهل تقواست، وقتی شیطان می‌آید در او رخنه کند، متوجه می‌شود و می‌فهمد این پیشنهادی شیطانی برای اوست.
یکی دیگر از ثمرات تقوای الهی، رستگاری است، خدای متعال در آیه 200 سوره آل‌عمران می‌فرماید «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»، یعنی (اى كسانى كه ايمان آوردهايد صبر كنيد و ايستادگى ورزيد و مرزها را نگهبانى كنيد و از خدا پروا نماييد اميد است كه رستگار شويد)، خداوند در این آیه می‌فرماید اگر می‌خواهید به فلاح و رستگاری نائل شوید، راه آن تقواست.
خداوند در آیات 49 و 50 سوره ص می‌فرماید «هَذَا ذِكْرٌ وَإِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ، جَنَّاتِ عَدْنٍ مُفَتَّحَةً لَهُمُ الْأَبْوَابُ»، یعنی (اين يادكردى است و قطعاً براى پرهيزگاران فرجامى نيك است، باغ‌هاى هميشگى در حالى كه درهاى آنها برايشان گشوده است).
خدای متعال در آیه 34 سوره قلم می‌فرماید «إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتِ النَّعِيم»، یعنی (در آخرت برای متقیان نزد پروردگارشان باغ‌های بهشت پرنعمت خواهد بود).
همچنین خداوند در آیه 85 سوره مریم می‌فرماید «يَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِينَ إِلَى الرَّحْمَنِ وَفْدًا»، یعنی (ياد كن روزى را كه پرهيزگاران را به سوى خداى رحمان گروه گروه محشور مى‌كنيم).
خداوند در آیات 54 و 55 سوره قمر می‌فرماید «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ، فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ»، یعنی (در حقيقت مردم پرهيزگار در ميان باغ‌ها و نهرها، در قرارگاه صدق نزد پادشاهى توانايند).
هدایت الهی نیز یکی دیگر از آثار تقواست، خدای متعال در آیه 2 سوره بقره می‌فرماید «ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ»، یعنی (اين كتاب با عظمتي است كه شك در آن راه ندارد، و مايه هدايت پرهيزكاران است).
خدای متعال در این آیه می‌فرماید قرآن بدون هیچ شک و تردیدی متقین را هدایت می‌کند اما غیرمتقین را هدایت نمی‌کند، خدای متعال به همه آدم‌ها مواد ضروری تقوا را عنایت کرده است، خداوند در آیات 7 و 8 سوره شمس می‌فرماید «وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا، فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا»، یعنی (سوگند به نفس و آن كس كه آن را درست كرد، سپس پليدكارى و پرهيزگارىاش را به آن الهام كرد).
ظلم خوب است یا بد است؟ همه می‌دانیم بد است، این را از کجا یاد گرفته‌ایم؟ از مدرسه یاد گرفته‌ایم یا پدر و مادرمان به ما گفته‌اند؟ قبل از اینکه پدر و مادرمان به ما چیزی بگویند و قبل از اینکه به مدرسه برویم، همه می‌دانستیم و می‌فهمیدیم ظلم بد است.
بنابراین مواد ضروری تقوا یعنی ملتزم بودن به خوبی‌ها و ارزش‌های متعالی و منزجر بودن از بدی‌ها را خدا به همه داده است، هر کس به همین‌ها ملتزم باشد خداوند در کتابش او را هدایت می‌کند اما اگر کسی به این موضوع ملتزم نباشد، قابل هدایت نیست، هر چقدر هم قرآن بخواند، همان آیاتی که می‌خواند او را لعنت می‌کنند و بهره‌ای از قرآن نمی‌برد.
البته برای بهره بردن از قرآن نیاز نیست حتماً حد اعلای تقوا را داشت، همین که صاف، صادق و ساده در پیشگاه خدا باشیمم، همین اندازه برای هدایت گرفتن از آیات قرآن کریم کفایت می‌کند.
جلب دوستی خدا یکی دیگر از آثار تقواست، چقدر ما دلمان می‌خواهد خدا ما را دوست بدارد؟ خدا دو نوع دوستی دارد، یک نوع دوستی ابتدایی است، یک نوع دوستی تشویقی است، دوستی ابتدایی را خدا نسبت به همه مخلوقاتش دارد، هر مخلوقی را خدا اگر دوست نداشت نمی‌آفرید، همین که او را آفریده یعنی دوستش دارد، یک دوستی هم تشویقی است که خدا آن را به بندگان خاص خود می‌دهد.
خدای متعال در آیه 76 سوره آل‌عمران می‌فرماید «بَلَى مَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ وَاتَّقَى فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ»، یعنی (آرى هر كه به پيمان خود وفا كند و پرهيزگارى نمايد بىترديد خداوند پرهيزگاران را دوست دارد).
خداوند در این آیه می‌فرماید خدا متقین را دوست می‌دارد؛ این دوستی مشوقانه است، یعنی خدا بندگان متقی را به صورت ویژه می‌بیند.
از دیگر آثار تقوا می‌توان به سهل و روان شدن امور زندگی اشاره کرد، گاهی مسائل زندگی پیش نمی‌رود، کند است، اوضاع گره می‌خورد و درها بسته می‌ماند، خداوند در آیه 4 سوره طلاق می‌فرماید «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مِنْ أَمْرِهِ يُسْرًا»، یعنی (هر كس از خدا پروا دارد خدا براى او در كارش تسهيلى فراهم سازد).
خدای متعال در آیات 5 تا 7 سوره لیل می‌فرماید «فَأَمَّا مَنْ أَعْطَى وَاتَّقَى، وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَى، فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرَى»، یعنی (اما آنكه حق خدا را داد و پروا داشت، و پاداش نيكوتر را تصديق كرد، به‌زودى راه آسانى پيش پاى او خواهيم گذاشت).
برخوردار شدن از امدادهای الهی یکی دیگر از آثار تقواست، خیلی کارها را به تنهایی نمی‌توان انجام داد و لازم است خدا به داد آدم برسد و مدد خدا یاریگر انسان شود، خدای متعال در آیه 125 سوره آل‌عمران می‌فرماید «بَلَى إِنْ تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيَأْتُوكُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُمْ بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِين»، یعنی (آرى اگر صبر كنيد و پرهيزگارى نماييد و با همين جوش و خروش بر شما بتازند همانگاه پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشته نشاندار يارى خواهد كرد).
خداوند در این آیه می‌فرماید اگر اهل صبر و تقوا باشید، خدای متعال پنج هزار فرشته را به فریاد شما می‌رساند، یک رژیم منحوس مسلح که به پیشرفته‌ترین سلاح‌ها مجهز است و دائم پیشرفته‌ترین سلاح‌ها به او تزریق می‌شود تا آنها را در کشتار جمعی به کار گیرد، یک مشت زن، کودک و مردم بی‌پناه را می‌کشد، با این وجود می‌بینیم همین مردم بی‌پناه و بی‌سلاح که اهل صبر و تقوا هستند، چطور طوفان الاقصی را به پا می‌کنند، برخوردار شدن از امدادهای الهی را در غزه به وضوح شاهدیم.
یکی دیگر از آثار تقوا پوشش بدی‌ها و پاداش بزرگ است، خدای متعال در آیه 5 سوره طلاق می‌فرماید «ذَلِكَ أَمْرُ اللَّهِ أَنْزَلَهُ إِلَيْكُمْ وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُعْظِمْ لَهُ أَجْرًا»، یعنی (اين است فرمان خدا كه آن را به سوى شما فرستاده است و هر كس از خدا پروا كند بدي‌هايش را از او بزدايد و پاداشش را بزرگ گرداند).
پوشاندن بدی‌ها یک مرحله است، مرحله بعدی این است که اگر انسان در توبه جدی باشد خداوند سیئات او را تبدیل به حسنه می‌کند، خدای متعال در آیه 70 سوره فرقان می‌فرماید «إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا»، یعنی (مگر كسى كه توبه كند و ايمان آورد و كار شايسته كند پس خداوند بدي‌هايشان را به نيكي‌ها تبديل مى‌كند و خدا همواره آمرزنده مهربان است).
نجات از عذاب، بلا و هلاکت یکی دیگر از آثار تقواست، خدای متعال در آیات 17 و 18 سوره فصلت فرمود «وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَى عَلَى الْهُدَى فَأَخَذَتْهُمْ صَاعِقَةُ الْعَذَابِ الْهُونِ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُون، وَنَجَّيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُونَ»، یعنی (و اما ثموديان پس آنان را راهبرى كرديم ولى كوردلى را بر هدايت ترجيح دادند پس به كيفر آنچه مرتكب مى‌شدند صاعقه عذاب خفت آور آنان را فرو گرفت، و كسانى را كه ايمان آورده بودند و پروا مىداشتند رهانيديم).
خدای متعال در آیه 53 سوره نمل می‌فرماید «وَأَنْجَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَكَانُوا يَتَّقُون»، یعنی (و كسانى را كه ايمان آورده و تقوا پيشه كرده بودند رهانيديم)، این کار خداست که کسانی را که اهل ایمان و تقوا هستند را نجات می‌دهد.
ابن‌ابی‌الحدید در شرح خطبه 230 نهج‌البلاغه نوشته تقوا کلید محکم و ذخیره آخرت است، تقوای الهی انسان را از هر بردگی آزاد کرده و از هر هلاکتی می‌رهاند.
در آیات 71 و 72 سوره مریم نیز آمده «وَإِنْ مِنْكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَقْضِيًّا، ثُمَّ نُنَجِّي الَّذِينَ اتَّقَوْا وَنَذَرُ الظَّالِمِينَ فِيهَا جِثِيًّا»، یعنی (و هيچ كس از شما نيست مگر اينكه در آن وارد مىگردد اين امر همواره بر پروردگارت حكمى قطعى است، آنگاه كسانى را كه پرهيزگار بودهاند مىرهانيم و ستمگران را به زانو درافتاده در دوزخ رها مى‌كنيم).
گناهان، معاصی، هواهای نفسانی، دام‌های گوناگون و رنگارنگی که در زندگی ما هستند، یا به عمق این‌ها می‌رویم و آلوده می‌شویم و به جهنم می‌رویم، خداوند می‌فرماید ظالمین به زانو در آمده به جهنم واصل می‌شوند اما متقین نجات پیدا می‌کنند.
خداوند در آیات 60 و 61 سوره زمر می‌فرماید «وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ تَرَى الَّذِينَ كَذَبُوا عَلَى اللَّهِ وُجُوهُهُمْ مُسْوَدَّةٌ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِلْمُتَكَبِّرِين، وَيُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفَازَتِهِمْ لَا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ»، یعنی (و روز قيامت كسانى را كه بر خدا دروغ بستهاند رو سياه مىبينى آيا جاى سركشان در جهنم نيست، وخدا كسانى را كه تقوا پيشه كردهاند به پاس كارهايى كه مايه رستگاريشان بوده نجات مىدهد عذاب به آنان نمىرسد و غمگين نخواهند گرديد).
آدم‌هایی که خدا را تکذیب می‌کنند، در روز قیامت روسیاه هستند اما آن‌هایی که ایمان آورده و اهل تقوا بودند، خدا این‌ها را نجات می‌دهد، هیچ بدی حس نمی‌کنند و حزن و اندوه ندارند.
خداوند در آیه 6 سوره یونس می‌فرماید «إِنَّ فِي اخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا خَلَقَ اللَّهُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَّقُون»، یعنی (به راستى در آمد و رفت شب و روز و آنچه خدا در آسمان‌ها و زمين آفريده براى مردمى كه پروا دارند دلايلى آشكار است).
زمین، آسمان، شب و روز هر کدام آیاتی هستند که راه درست و غلط را به ما نشان می‌دهند، هر آیه نشانه است، وقتی چند آیه کنار هم قرار گرفتند، نشانی و آدرس می‌شوند، اینکه ما بتوانیم مسائل و حوادث را آیه ببینیم خیلی مهم است، چه کسی این‌ها را آیه می‌بیند؟ آن کسی که اهل تقواست.
برتری و تفوّق بر کافران یکی دیگر از آثار تقواست، خدای متعال در آیه 212 سوره بقره می‌فرماید «زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَيَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَاب»، یعنی (زندگى دنيا در چشم كافران آراسته شده است و مؤمنان را ريشخند مى‌كنند و حال آنكه كسانى كه تقواپيشه بودهاند در روز رستاخيز از آنان برترند و خدا به هر كه بخواهد بيشمار روزى مىدهد).
متقین در روز قیامت بالاتر از کافرانند، در دنیا هم این طور است، در روز قیامت پرده‌ها کنار می‌رود و معلوم می‌شود متقین در دنیا و آخرت نسبت به کافران تفوّق داشته‌اند.
خداوند در آیه 90 سوره یوسف می‌فرماید «قَالُوا أَإِنَّكَ لَأَنْتَ يُوسُفُ قَالَ أَنَا يُوسُفُ وَهَذَا أَخِي قَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا إِنَّهُ مَنْ يَتَّقِ وَيَصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِين»، یعنی (گفتند آيا تو خود يوسفى گفت آرى من يوسفم و اين برادر من است به راستى خدا بر ما منت نهاده است بىگمان هر كه تقوا و صبر پيشه كند خدا پاداش نيكوكاران را تباه نمى‌کند).
خدای متعال در آیه 128 سوره اعراف می‌فرماید «قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِين»، یعنی (موسی به قوم خود گفت از خدا یاری خواهید و صبر کنید که زمین ملک خداست، آن را به هر کس از بندگان خود خواهد به میراث دهد، و حسن عاقبت مخصوص اهل تقواست).
خدای متعال در آیه 83 سوره قصص می‌فرماید «تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِين»، یعنی (آن سراى آخرت را براى كسانى قرار مىدهيم كه در زمين خواستار برترى و فساد نيستند و فرجام خوش از آن پرهيزگاران است).
امیرالمؤمنین (ع) در خطبه 33 نهج‌البلاغه می‌فرماید کسی را که تقوا او را به عظمت رسانده، کم نگیرید و کسی را که دنیا او را بالا برده و دنیاپرستی او را در چشم مردم درشت کرده، درشت نبینید، به ماشین، ثروت، شهرت و عناوین او نگاه نکنید، اگر کسی خدایی باشد بزرگ است و اگر خدایی نباشد خیلی حقیر و کوچک است، ان‌شاءالله خدا دل‌های ما را به نور تقوا روشن و نورانی کند.