نماینده ولی‌فقیه در استان قزوین در جلسه بیست‌ویکم تفسیر قرآن کریم گفت: نماز شب موجب افزایش رزق می‌شود.
آیت‌الله عبدالکریم عابدینی در جلسه بیست‌ویکم تفسیر قرآن کریم (۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۲) در ادامه تفسیر سوره مزمل ، اظهار کرد: خداوند در آیه 5 سوره مزمل می‌فرماید «إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا»، یعنی (در حقيقت ما به زودى بر تو گفتارى گرانبار القا مى‌كنيم).
در این آیه به اهمیت قرآن اشاره شده است، خداوند در ابتدای سوره مزمل نیز برای نماز شب اهمیت ویژه‌ای قائل شده است، هم قرآن و هم نماز شب فرصت‌های بسیار مهم معنوی هستند، بررسی کنیم ببینیم ما در این فرصت‌ها کجا هستیم و چقدر با قرآن سروکار داریم و چقدر از فرصت نماز شب بهره‌مند هستیم؟
در نماز شب نهایت سهولت مطرح شده است، حتی گفته شده اگر نتوانستید برخیزید در رختخواب نماز شب بخوانید، اگر نتوانستید وضو بگیرید تیمم کنید و نماز شب بخوانید، اگر خواستید ابتدای شب آن را بخوانید، حتی گفته شده می‌توان قضای نماز شب را خواند، می‌گویند اگر مقید باشید قضای نماز شب را بخوانید، خود به خود مقید می‌شوید که ادای این فریضه را به جا بیاورید، یعنی قضا شما را وادار به ادا می‌کند.
در باب قرآن در بحارالانوار از امام صادق (ع) آمده در آیه‌ای که خدا در آن وعده بهشت می‌دهد توقف و تفکر کنید و بگویید خدایا بهشتت را روزی من کن، وقتی به آیه‌ای رسیدید که در آن حرف از جهنم است توقف و تأمل کنید و به خدا پناه ببرید از اینکه عاقبتتان جهنم شود.
این‌ها ما را تربیت می‌کند که در دنیا نیز ما کارهایی را انجام دهیم که عاقبت ما منتهی به بهشت شود و یا کارهایی انجام ندهیم که ما را به جهنم بکشاند.
در بحارالانوار در حدیث دیگری از امام زین‌العابدین (ع) نقل شده که فرمودند آیات قرآن خزائن، گنجینه‌ها و معادن علم هستند، هر آیه قرآن یک گنج‌نامه‌ای از علوم، نورانیت و دانش‌ها است، اگر یک گنج‌نامه‌ای را باز کنند ما چقدر با هیجان به آن نگاه می‌کنیم، بنابراین هر آیه خزائن و معدنی است که وقتی این معدن گشوده می‌شود تماشایی است.
این گونه احادیث ما را به تدبّر در قرآن تشویق می‌کند، اینکه قرآن را به گونه‌ای بخوانیم که به منظور بهره‌مندی بیشتر در آن تدبّر و دقت کنیم بسیار متفاوت است با اینکه نفهمیم چه می‌خوانیم و چه می‌شنویم، قرآن گنجینه علوم الهی است که آدم را آدم می‌کند، آدم را زنده می‌کند، دل را نورانی می‌کند و آدم را به سعادت می‌کشاند.
در کتاب ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال حدیثی از امام صادق (ع) نقل شده که فرمودند جان شما و نماز شب که این سنت پیغمبر شماست، شایستگان و صالحان درگاه خدا قبل از شما عادت و سیره‌شان این‌گونه بوده که با نماز شب گره خورده بوده است، نماز شب حتی دردهای جسمانی را نیز از شما دور می‌کند.
امام صادق (ع) فرمودند نماز شب آدم را رو سفید می‌کند، آن کسی که اهل عبادت و بندگی است ظاهرش هم یک جور دیگری می‌شود، از نظر عزت، آبرو و شرف نیز ارتقا می‌یابد، آدمی که اهل گناه، بی‌بند و باری و بی‌حجابی است چهره‌اش یک جور خاصی است، اگر هزار جور خودش را گریم کند نمی‌شود مانند آن چهره‌ای که دائم اهل مسجد، ذکر، قرآن است باشد.
ظاهر این دو گروه تفاوت‌های مشهودی دارد، ما خیلی از این تفاوت‌ها را متوجه نمی‌شویم، در روایات آمده زیاد استغفار کنید، مبادا بوی بد گناهان آبروی شما را ببرد.
از این روایت معلوم می‌شود در این عالم فقط ما نیستیم، فرشتگان الهی، اولیای الهی، ارواح انبیاء و همه در این عالم هستند، اگر آدم در این عالم بد باشد، بد دیده می‌شود، اگر نزد خدا بی‌آبرویی کند، بی‌آبرو می‌شود، بوی بد گناهان آبرو برای او نمی‌گذارد، وقتی ما در چنین عالمی زندگی می‌کنیم نماز شب بخوانیم که به ما عزت، آبرو و روسفیدی بدهد.
وقتی ظروف مسی کدر می‌شوند اقدام به سفید کردن و تمیز کردن آن‌ها می‌کنیم، حالا اگر ما خودمان روسیاه و کدر شویم چه کسی می‌تواند ما را تحمل کند و ما چگونه می‌توانیم خود را تحمل کنیم؟ امام صادق (ع) فرمودند نماز شب آدم را روسفید و خوشبو می‌کند.
یکی از آداب نماز شب این است که در رکعت آخر هفتاد بار «استغفرالله ربی و اتوب الیه» قرائت شود، این 70 بار مثل این است که آدم این ظرف مسی را 70 بار به مسگری می‌برد که آن را سفید کند.
اگر کسی شبی هفتاد بار برای 70 لغزش استغفار کند، آدم می‌شود، تربیت می‌شود، گناهان بدبو هستند، آدم را بدبو و متعفّن می‌کنند، وقتی این گناهان پاک شدند آدم خوشبو می‌شود.
امام صادق (ع) در ادامه فرمودند نماز شب رزق و روزی انسان را زیاد می‌کند، البته رزق فقط نان و آب نیست، نماز شب هم نان و آب را زیاد می‌کند و هم ارزاق کریم به انسان می‌دهد، خداوند در سوره یس می‌فرماید به شهید می‌گویند به بهشت وارد شو، می‌گوید خدا من را از مکرمین قرار داده است.
بنابراین رزق شهدا رزق کریم است، رزق شهدا کرامت است، کرامت خوشمزه‌ترین ارزاق در عالم هستی است، از این رزق بالاتر نداریم، آدمی که در دنیا این رزق را دارد، در آخرت هم با این رزق محشور می‌شود.
رزق کریم چیزی است که هرگز دست از ما بر نمی‌دارد، هنگام جان دادن با ماست، در تاریکی و تنهایی قبر با ماست، در وحشت حساب و کتاب قیامت آرامش ما حساب می‌شود، وسیله عبور ما از پل صراط به حساب می‌آید، این رزق کریم خیلی تماشایی است و خیلی جاها قرآن از رزق کریم صحبت کرده است.
امام صادق (ع) فرمودند نماز شب باعث رزق می‌شود، چرا نماز شب باید عامل رزق شود؟ برای اینکه گناهان ما باعث انسداد رزق هستند، وقتی چربی و قند ما افزایش پیدا می‌کند انسداد عروق پیدا می‌کنیم، یعنی رزق گردش خون را از دست می‌دهیم، گناهانی هم که انجام می‌دهیم مانع رزق می‌شوند و برکت رزق ما را می‌گیرند، حتی نزول رزق را کم می‌کنند.
برای مثال باید باران ببارد تا ما فراوانی محصولات را داشته باشیم، اگر گناه کنیم باران نمی‌بارد، اگر اهل ایمان شدیم شاهد بارش رحمت خدا خواهیم بود، یک وقت می‌بینیم ریزگرد بر سر ما می‌بارد، یک وقت هم می‌بینیم نم‌نم باران است که دارد به زمین کرامت می‌بخشد.
خداوند در آیه 96 سوره اعراف می‌فرماید «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ»، یعنی (اگر اهل شهرها و آبادی‌ها ایمان می‌آوردند و پرهیزکاری پیشه می‌کردند، یقیناً درهای برکاتی از آسمان و زمین را بر آنان می‌گشودیم، ولی آیات الهی و پیامبران را تکذیب کردند، ما هم آنان را به کیفر اعمالی که همواره مرتکب می‌شدند به عذابی سخت گرفتیم).
خداوند در این آیه می‌فرماید اگر مردم اهل تقوا باشند ما از زمین و آسمان درهای برکت را به روی آن‌ها می‌گشاییم، این آیه چقدر بشارت دارد، ما وقتی در نماز شب 70 بار استغفار می‌کنیم، چقدر مؤثر است، تصور کنید در یک شهری چند صد نفر نماز شب می‌خوانند و با حالت تضرع «استغفرالله ربی و اتوب الیه» می‌گویند، این باعث جلب رزق خدا و باعث گشایش رحمت خدا می‌شود.
گناهانی که باعث انسداد رزق و مانع نزول رزق شدند توسط این استغفارهای نماز شب شسته می‌شوند، انسداد برطرف می‌شود و رزق جریان پیدا می‌کند.
نماز شب زینت آخرت است
از امام صادق (ع) نقل شده که حضرت فرمودند اگر مال و فرزند زینت دنیای من و شما هستند، نماز شب هم زینت آخرت است، فضائلی که در رابطه با رکعات شفع و وتر گفته شده خیلی ویژه است، این جمله امام صادق (ع) در رابطه با 8 رکعت نخست نماز شب است.
خداوند در آیه 7 سوره کهف فرمود «إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»، یعنی (در حقيقت ما آنچه را كه بر زمين است زيورى براى آن قرار داديم تا آنان را بيازماييم كه كدام يك از ايشان نيكوكارترند).
خداوند در این آیه می‌فرماید هر چه در زمین است زینت زمین است، به آن دل نبندید، این خانه‌های زیبا، اتومبیل‌ها، طلا و جواهرات، مقام و عنوان، همه این‌ها زینت دنیا هستند، یعنی دنیا را زینت می‌دهند، آدم را زینت نمی‌دهند، خداوند می‌فرماید این‌ها زینت زمین هستند، ما تصور می‌کنیم این‌ها زینت ما هستند، آیا این ماشین یا خانه زیبا شخصیت ما را زیبا کرده یا زمین را زیبا کرده و هر کس بیاید آن را تماشا می‌کند؟ آیا مالک این ماشین با این ماشین زیبا می‌شود؟
اشتباه ما این است که وقتی این خانه زیبا یا اتومبیل زیبا را داریم تصور می‌کنیم این‌ها ما را زیبا کرده‌اند، لباس ما زیبا باشد تصور می‌کنیم ما قشنگ هستیم، در حالی که ما با لباس زیبا یا چهره زیبا هم به‌عنوان زینت زمین هستیم.
طبیعی است که ما می‌گوییم ما هم زینت را دوست داریم، چه باید بکنیم؟ خداوند در آیه 7 سوره حجرات می‌فرماید «وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ»، یعنی (خدا مقام ایمان را محبوب شما گردانید و در دلهاتان نیکو بیاراست و کفر و فسق و معصیت را زشت و منفور در نظرتان ساخت. اینان به حقیقت اهل صواب و هدایتند).
خداوند می‌فرماید مقام، منصب، خانه یا اتومبیل دوست شما نیست، ایمان دوست شماست، از کجا می‌فهمیم ایمان دوست ماست؟ بخاطر اینکه مهم‌ترین ویژگی دوست خوب وفاداری است، اگر در باغی که آنقدر برای به ثمر رسیدن درختانش تلاش کرده‌ایم جان بدهیم، این درختان برای ما چه می‌کنند یا این زمین چقدر دلش به حال ما می‌سوزد؟ این زمین هیچ وفاداری برای ما ندارد.
بنابراین خانه و ماشین و اموال دوست ما نیستند اما ایمان دوست ماست، برای اینکه موقع جان دادن فقط همین ایمان است که به داد ما می‌رسد، پدر، مادر و دیگران نمی‌توانند در آن هنگام سخت کاری برای ما کنند اما ایمان می‌تواند، آن دوستی که خدا برای شما معرفی کرد ایمان است.
خداوند فرمود ایمان در عمق جان برای شما ارمغان زیبایی می‌آورد، شما با ایمان زیبا می‌شوید، منابع تحصیل این زیبایی نماز شب است، مال، فرزند، خانه و ماشین زینت دنیاست، اما قرآن و نماز شب زینت آخرت هستند، ایمان، نماز، قرآن و نماز شب زیبا هستند و آدم را زیبا می‌کنند، این‌ها منابع تحصیل زیبایی برای انسان هستند.
در ثواب‌الاعمال و عقاب‌الاعمال از امام صادق (ع) نقل شده که فرمودند کسی خدمت حضرت آمد و از نیاز و حاجتش سخن گفت، در شکایت افراط کرد تا حدی که گفت گرسنه هستم، امام (ع) فرمود ای بنده خدا آیا نماز شب می‌خوانی؟ حضرت رو به کسی که همراه این فرد بود کرد و گفت اگر کسی نماز شب بخواند و از گرسنگی در روز شکوه کند راست نمی‌گوید، یعنی نمازش نماز نبوده، وگرنه نمی‌شود کسی اهل نماز شب باشد و روز گرفتار باشد.
خدا برای اهالی نماز شب سفره را پهن کرده و منتظر است نماز شب‌شان تمام شود و بگوید این رزق شماست، از آن استفاده کنید.
امیرالمؤمنین (ع) فرمودند نماز شب باعث سلامتی بدن می‌شود، خشنودی خدا را به‌دنبال دارد، متمسّک شدن به اخلاق انبیاست، آن کسی که نماز شب می‌خواند سنخیتی با پیغمبران پیدا می‌کند، آدمی که نماز شب می‌خواند خودش را در معرض نمایش خدا قرار می‌دهد و می‌گوید خدایا من خودم را برای گرفتن رحمت تو عرضه کردم، یعنی خودش را می‌برد در جایی که رحمت خدا می‌بارد نشان می‌دهد و می‌گوید من آمده‌ام رحمت تو را برای خودم بستانم.
محمد نوفلی از یکی از معصومین (ع) نقل می‌کند که فردی نصفه شب بیدار می‌شود، خستگی و خمیازه کاری کرده بود که از خستگی به چپ و راست متمایل می‌شد، از خواب و چرت چانه‌اش روی سینه‌اش افتاده بود، همین آدم در حال نماز شب بود.
وقتی خدا فرمان می‌دهد درهای آسمان باز می‌شوند و خدا به ملائکه می‌گوید نگاه کنید این بنده من چقدر در تقرّب تماشایی شده است، من نماز شب را برای این بنده واجب نکرده‌ام اما او برای این نماز مستحبی از من امید دارد، او به‌خاطر امیدی که به من بسته این طور برای نماز شب علیرغم خستگی و خواب‌آلودگی تلاش می‌کند.
خداوند می‌فرماید این بنده سه چیز را با این حالتش از من التماس می‌کند، نخست اینکه می‌خواهد من گناهانی را که او انجام داده بیامرزم، دوم اینکه توبه و بازگشتی که تمدید شود را می‌خواهد، یعنی قبلاً توبه کرده و دوباره بازگشته است، سوم رزق مادی و معنوی می‌خواهد، خداوند می‌فرماید ای فرشتگان من شما را شاهد می‌گیرم هر سه درخواست او را جواب دادم و دعایش را به اجابت رساندم.
نماز شب صورت انسان را نیکو و رزق را فراوان می‌کند
امام صادق (ع) فرمودند نماز شب صورت را حسن و نیکو می‌کند، اخلاق را هم محسّن و خوب می‌کند، به خاطر استغفار، گناهان می‌روند و بدبویی گناه از انسان دور می‌شود، رزق هم فراوان می‌شود، استغفار کنید تا فراوان باران ببارد، اگر کسی بدهکاری دارد بدهکاری او با نماز شب ادا می‌شود، غم، غصه، حزن و اندوه از دل او می‌رود و آرامش برایش ایجاد می‌شود، نماز شب چشم را بصیرت می‌بخشد که اگر خواستیم راجع به بصیرت فکر کنیم و اینکه چه کنیم آدم بصیر، وظیفه‌شناس و دشمن‌شناسی باشیم، آیات قرآن را بابصیرت بخوانیم و راحت از کنار آن‌ها نگذریم و آیات ما را تحویل بگیرند، نماز شب این بصیرت را به انسان عنایت می‌کند.
غم و غصه ضدّ آرامش است، وقتی این مستحبی که خدا آن را واجب نکرده است بخوانیم خدا بیش از همیشه ما را مورد لطف قرار می‌دهد، از این روایت معلوم می‌شود گناهان اجازه نمی‌دهند باران بیاید اما اگر استغفار کنیم گناهان کنار می‌روند و انسداد برطرف می‌شود و رزق فراوان می‌شود.
امام صادق (ع) در حدیثی فرمودند آدم وقتی می‌آید یک دروغی را می‌گوید، رزقش بخاطر آن دروغ بر او حرام می‌شود، شخصی که حدیث را نقل کرده می‌گوید از امام (ع) سؤال کرد رزقش قطع می‌شود یعنی چه؟ فرمودند یعنی بخاطر این دروغ آن شب دیگر نمی‌تواند نماز شب به جا بیاورد، از نماز شب محروم می‌شود، وقتی از نماز شب محروم شد از رزق و روزی هم محروم می‌شود.
امام صادق (ع) فرمود آن خانه‌هایی که در آن‌ها نماز شب اقامه می‌شود و شب‌ها در آن‌ها قرآن تلاوت می‌شود، این خانه‌ها در انظار اهل آسمان، فرشتگان، انبیای الهی و همه سکنه عالم ملکوت نور می‌افشانند و می‌درخشند، همان طوری که ستارگان آسمان در چشم ساکنان زمین می‌درخشند، این خانه نیز برای اهل آسمان می‌درخشد.
خداوند در آیه 114 سوره مبارکه هود می‌فرماید «انَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ»، یعنی (خوبی‌ها بدیها را از بین می‌برد)، اثر سیئات و بدیها روسیاهی، دل‌مردگی، قساوت قلب و بی‌بصیرتی است، حسنات سیئات را از بین می‌برد، امام صادق (ع) فرمود نماز شب از جمله حسناتی است که باعث می‌شود گناهی که در روز انجام داده به وسیله حسنه نماز شب شسته شود.